Kerkelijk betrokken mensen hebben er vaak geen idee van hoe ver de kennis van het christelijk geloof bij de meeste Nederlanders is weggezakt; of beter: totaal afwezig is. Want grote groepen in ons land zijn opgegroeid zonder enige bagage mee te krijgen over Bijbel, kerk en geloof.

Hoe sterk ons land ontkerstend is en hoezeer die tendens zich ieder jaar doorzet, werd deze week weer eens bevestigd door de cijfers die het Centraal Bureau voor de Statistiek publiceerde over de kerkelijkheid van de Nederlandse bevolking. Een minieme meerderheid (50,8 procent) noemt zich nog godsdienstig. Waarbij dan gelijk moet worden bedacht dat dit percentage nog dit niveau heeft doordat met name ouderen religieus zijn. Onder jongeren is de groep godsdienstigen een minderheid geworden.

Wie denkt dat gelovigen ”gelukkig dan toch nog maar” de meerderheid vormen, moet zich wel realiseren dat slechts een beperkt deel van de bevolking er daadwerkelijk ”iets aan doet.” Slechts één op de tien Nederlanders bezoekt elke week een religieuze samenkomst, variërend van een kerk tot moskee. Met andere woorden: de groep die zich nog godsdienstig noemt, is dat veelal in naam. Christenen zullen zich steeds meer bewust moeten worden dat ze veruit in de minderheid zijn. Dat is ernstig. Maar nog zorgelijker is dat veel christenen dit vooral in naam zijn.

Maar dat naamchristendom treft men ook aan bij mensen die nog wel elke week één of twee keer in de kerk zitten. Zij bezoeken een dienst, maar dat doet hen niks. Is dat niet een belangrijke factor die de ontkerstening verder aanjaagt? Hoe zullen onkerkelijken interesse krijgen in het geloof als ze merken dat kerkgangers vooral voor de vorm naar de kerk gaan maar dat verder nergens uit blijkt dat het geloof wezenlijk iets voor hen betekent?

Deze week verscheen ook in de Verenigde Staten een groot onderzoek naar de religiositeit van de Amerikanen. De cijfers daar liggen nog wel gunstiger dan in ons land. Maar ook in de VS is sprake van een snelle groei van de onkerkelijkheid. Ed Stetzer, kenner van de evangelicale wereld, schreef naar aanleiding daarvan: „Het oppervlakkig christendom kalft snel af. Wat straks overblijft, is de kern die van harte leeft uit een vaste overtuiging. De naam ”christen” wint zo aan betekenis. Dat zal de werfkracht van het christendom op den duur ten goede komen.”

Men kan dit afdoen als wensdenken. Dat is het misschien ook wel enigszins. De werfkracht van de kerk zit niet primair in de mensen, maar in de boodschap. Maar zijn stelling bevat ook iets waars. Wanneer christenen, al vormen ze een minderheid, laten zien dat het geloof echt iets voor hen betekent kan dat niet zonder gevolgen blijven. Naamchristenen zijn er altijd te veel, overtuigde christenen altijd te weinig.