Het compromisvoorstel, waarover The New York Times woensdag berichtte, voorziet in een stembusgang in de overwegend rustige Koerdische en sjiitische regio’s, maar niet in de zogenaamde soennietische driehoek, het gebied in Centraal-Irak waar het verzet tegen de bezettingsmacht het hevigst is.

De VS willen op 30 juni de macht in Irak overdragen aan een tijdelijke nationale assemblee. Tijdens vergaderingen van stamoudsten en andere notabelen in alle achttien provincies van het land moeten de 250 leden van dit orgaan worden aangewezen. Vrije verkiezingen zijn volgens de Amerikanen niet mogelijk. De tijd, de kiesrewoensdags en stabiliteit zouden daarvoor ontbreken.

De belangrijkste religieuze leider van de sjiitische meerderheid in het land, grootayatollah Ali al-Sistani, neemt hier vooralsnog geen genoegen mee en eist dat het volk de leden van de assemblee kiest.

De door de Amerikanen aangestelde tijdelijk regeringsraad van Irak liet dinsdag weten dat het beter is dat zij voorlopig alle macht in handen krijgt, nu er voorlopig ook volgens de Verenigde Naties geen veilige en goed georganiseerde stembusgang kan plaatshebben. De raad heeft volgens The New York Times wel voorgesteld het aantal raadsleden in dat geval te verdubbelen tot vijftig.

Het nu voorliggende compromis is door het vooraanstaande (soennietische) lid van de regering Adnan Pachachi kritisch ontvangen. „Het heeft geen zin om alleen in het noorden en zuiden verkiezingen te houden en het midden van het land uit te zonderen”, zei hij.

De Verenigde Naties achten het echter onmogelijk voor eind juni algemene verkiezingen te organiseren. Dat heeft secretaris-generaal Kofi Annan bevestigd in een vraaggesprek dat vandaag in de Japanse krant Yomiuri Shimbun is gepubliceerd.

„Er lijkt algemene concensus te bestaan dat het niet mogelijk is verkiezingen te organiseren tussen nu en eind juni”, aldus Kofi Annan. Een VN-team heeft in zijn opdracht in Irak onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om voor 30 juni een regering en parlement te kiezen. De Amerikanen willen op die dag de macht in Irak overdragen.

De verkiezingen moeten goed voorbereid worden en de omstandigheden waaronder ze gehouden kunnen worden, moeten goed zijn. Hij doelde daarbij op de gebieden van veiligheid, politiek en wetgeving in Irak. „Ik denk dat de conclusie dus moet zijn dat er voor eind juni geen verkiezingen mogelijk zijn, maar er moeten later wel beter georganiseerde verkiezingen plaatshebben”, verklaarde Annan.

De speciale VN-gezant voor Irak, Lakhdar Brahimi, leider van een VN-team van verkiezingsexperts die de zaak bekeken, verklaarde vorige week al niet te denken dat vrije verkiezingen mogelijk zouden zijn voor eind juni. Het wachten was alleen nog op een definitief VN-rapport waarin die conclusie ook getrokken zou worden.

Volgens Kofi Annan zal de volkerenorganisatie op economische en politiek vlak meehelpen aan de reconstructie van Irak. De veiligheidssituatie in het land moet echter wel eerst verbeteren.

Bij een zelfmoordaanslag met twee vrachtwagens vol explosieven bij een Poolse legerbasis in Hillah, ten zuiden van Bagdad, zijn woensdag zeker acht Iraakse burgers en de twee daders van de aanslag om het leven gekomen. Zeker 106 mensen zijn gewond geraakt.