„Gelukkig Nieuwjaar!” Zouden jezidi’s dat onlangs tegen elkaar gezegd hebben tijdens hun lentejaarwisseling? Het lijkt onwaarschijnlijk. De toekomst voor deze religieuze minderheid is uitzichtloos, en dat baart mij zorgen. Wie kan vandaag de dag iets betekenen voor de jezidi’s?

Sinds augustus vorig jaar weet iedereen weer dat ze bestaan. Na de gruweldaden van IS bij het Sinjargebergte in Noord-Irak sloegen tienduizenden jezidi’s op de vlucht. Voor hen was dit niet nieuw, omdat al eeuwenlang vijandige buren en regimes het doel hebben specifiek deze bevolkingsgroep uit te roeien. Radicale moslims zijn hun grootste bedreiging. Zij zien jezidi’s als afvallige ketters vanwege andere religieuze uitingen dan de islam.

Weg

Ik kan mij heel goed voorstellen dat jezidi’s maar één ding willen: weg uit het onrustige Midden-Oosten. Velen zijn uitgeweken naar Turkije, maar ook hier leven ze in spanning. Jezidi’s zijn anders en vormen een gesloten gemeenschap. Uit angst voor moslims durven ze niet in vluchtelingenkampen te leven van de Turkse overheid of VN waar voornamelijk Syriërs zitten. Ze verblijven daarom in geïmproviseerde kampen georganiseerd door lokale (Koerdische) bewoners.

Het ligt zowel religieus als politiek gevoelig dat er geen hulp is van de Turkse regering. Religieus omdat jezidi’s van oorsprong Koerden zijn en een ander geloof aanhangen, en politiek omdat gedacht wordt dat hulpverleners de Koerdische terreurbeweging PKK steunen. Jezidi’s zijn volledig afhankelijk van mensen die wel bereid zijn hen te helpen. Een medewerker die voedseltransporten regelt naar een jezidisch vluchtelingenkamp, vertelde mij dat ze West-Europa als enige hoop zien om een nieuw en veilig bestaan op te bouwen. Maar dit is geen oplossing als we alleen al kijken naar de bed-bad-en-brooddiscussie in Nederland. Daarnaast weet Europa zich ook geen raad met al die bootvluchtelingen uit Afrika. Het is onrealistisch dat het Westen wel graag zo’n gemeenschap van tienduizenden jezidi’s zou willen opvangen.

Verbazing

Met toenemende verbazing vraag ik mij af waarom regeringsleiders met zo weinig oplossingen komen om de schrijnende situatie van jezidi’s te verbeteren. Door legers te sturen en de strijd aan te gaan met IS, is inmiddels wel een aantal gebieden terugveroverd. Maar volgens Dekhil Sheikh Saeed, een bekend jezidisch politiek figuur, zijn ze alsnog niet veilig in deze regio’s. Hun Arabische buren wonen daar nog en hebben hen een paar maanden geleden min of meer aan IS uitgeleverd. Ook hebben de IS-troepen de gewoonte om in achtergelaten gebieden en huizen mijnen of boobytraps te plaatsen.

Of jezidi’s hun trauma’s kunnen verwerken en hun leven ooit weer kunnen oppakken, is nog maar de vraag. Families zijn versplinterd en sommige jonge vrouwen zijn verkracht door IS-strijders en zwanger geraakt. Wat zou het fijn zijn als de rust terugkeert en deze underdogs weer veilig kunnen leven. Zoals het er nu uitziet is terugkeren naar hun dorpen en steden in Irak hun enige optie. Omdat jezidi’s door de geschiedenis heen al ruim zeventig keer het slachtoffer zijn geweest van genocide, ben ik benieuwd hoelang het duurt voordat zich weer een groepering aandient om hen uit te roeien. Zolang er niet naar hen wordt omgekeken en ze geen bescherming blijven krijgen van westerse legers, kunnen de jezidi’s elkaar niets anders toewensen dan „een ongelukkig Nieuwjaar.”

De auteur is communicatiemedewerker bij hulporganisatie People International.