De thuiszorg lijdt onder een financiële wurggreep door politiek, verzekeraars en banken. Organisaties dreigen te ‘verzuipen’, waardoor er in de zorg een ontslaggolf op gang gekomen is. Recent bij TSN Thuiszorg, waar de organisatie gedwongen werd tot drastische maatregelen. En dat terwijl TSN al een zeer strakke bedrijfsvoering heeft – van een ander kaliber dan een gemiddelde zorginstelling die vaak ook nog intramurale, locatiegebonden zorg levert.

Overleven

Verpleging en verzorging thuis verschuiven van de AWBZ naar de ZVW. Als gevolg van de decentralisatie, die met bezuinigingen gepaard gaat, wordt er in bijna alle zorginstellingen gereorganiseerd of gefuseerd. Instellingen worstelen om te overleven.

Een complicerende factor is dat instellingen ook nog eens extra geld opzij moeten zetten om tegemoet te komen aan de eisen van banken met betrekking tot reserves. En gemeenten zetten, als gevolg van de bezuinigingsdoelstelling, organisaties onder druk om salarissen te betalen die niet lager zijn dan de cao.

Dit leidt, behalve tot verlies aan kwaliteit, tot diverse faillissementen van (thuis)zorginstellingen en vele duizenden ontslagen onder zorgverleners. Hoeveel ontslagen er al gevallen zijn en hoeveel er nog bij zullen komen is niet exact bekend. Maar de aantallen variëren van 25.000 tot 55.000 personen, op een totaalaantal van ongeveer 430.000 medewerkers in de sector VVT (verpleging, verzorging en thuiszorg). Dat is een verlies van een zo’n 6 tot 13 procent van het totale personeelsbestand in de sector! Zorgverleners die wél hun baan behouden, worden vaak verplicht een deel van hun (toch al niet riante salaris) in te leveren.

Tegenstelling

Een ander punt is de kwaliteit van zorg in relatie tot de almaar toenemende verantwoordingsplicht. Mensen die werken in de thuis- en de ouderenzorg worden door zorgverzekeraars, gemeenten, inspectie en zorgkantoren verplicht een groot deel van hun kostbare tijd te besteden aan de verantwoording van de zorg die ze leveren. Vaak heeft dat te maken met de voorwaarden om geld vrij te krijgen en om te kunnen voldoen aan de certificatie-eisen van zorgverzekeraars. Deze buitenproportionele verantwoordingsplicht moet stoppen.

CNV Zorg & Welzijn wil zorgverleners weer in hun kracht zetten. Veranderingen in het zorglandschap zijn niet per definitie slecht, maar dan moeten we wel oog hebben voor de mensen die het werk doen.

Als we willen dat de transitie er daadwerkelijk toe leidt dat mensen langer thuis kunnen blijven wonen en dat de zorg dichter bij de cliënt wordt georganiseerd, moeten we zorgverleners wel in staat stellen goede zorg te leveren. Dat betekent aandacht hebben voor de gevolgen op het gebied van werkgelegenheid van werknemers. Maar ook dat professionals niet in de uitoefening van hun vak beknot worden door allerlei regels die vaak een averechts effect hebben.

Tijd voor bezinning

Staatssecretaris van Rijn heeft inmiddels weer nieuwe bezuinigingen aangekondigd op de zorg. We vinden dit onacceptabel. Het stof van de eerste ingrijpende verandering is nog niet neergedaald of er worden alweer nieuwe maatregelen aangekondigd. Op deze manier richten we het zorgsysteem in Nederland vakkundig te gronde.

Wij pleiten voor een bezinningsperiode. Een bezinningsperiode over de vragen: Welke problemen zijn structureel en welke hangen samen met de transitie? En welke oplossingen kunnen we hiervoor vinden?

Politici, zorgverzekeraars, banken en de maatschappij mogen hun ogen niet langer sluiten voor de alarmerende ontwikkelingen in de thuis- en de ouderenzorg. CNV Zorg & Welzijn roept daarom alle betrokken partijen op tot een gezamenlijk debat over de vraag hoe we deze negatieve spiraal een halt kunnen toeroepen.

De auteur is voorzitter vakbond CNV Zorg & Welzijn.