Jong, te jong waren ze, een groot deel van de slachtoffers. Kinderen op de vlucht. Onverantwoord van hun ouders om de oversteek te maken. En natuurlijk primair de schuld van mensensmokkelaars. Maar dat maakt het drama niet kleiner.

Waarom vangen we deze mensen niet op? Waarom niet meer actieve inzet van de marine? Het standaardargument luidt: ”Aanzuigende werking”. Niet geheel ten onrechte. Maar rechtvaardigt dat deze zelfgekozen machteloosheid? Waarom is die aanzuigende werking zo’n probleem?

Dat komt doordat Europa aan zijn taks zit wat betreft de immigratie van kansarmen, zo redeneert men. Het vestigingsbeleid van de meeste Europese landen is volstrekt achterhaald. Het is jaren te ruim geweest. En als immigranten eenmaal hier zijn, gaan ze nooit meer weg. Daarom nu de grote politieke en maatschappelijke druk om hen buiten de poort te houden.

Maar waarom zouden we migranten eigenlijk toe laten? Ten eerste omdat we profijt hebben van bepaalde migranten: hoogopgeleide kenniswerkers of vakmensen aan wie hier een tekort is. Die mogen tijdelijk of permanent blijven. Een zakelijke win-winsituatie. Ten tweede uit humane overwegingen. Dan gaat het om mensen in nood.

Goede gastheer

Die laatste overweging geldt ook nu, rond het drama van de bootvluchtelingen. We hebben de morele plicht om veel grotere aantallen mensen ruimhartig op te vangen. Maar die grotere ruimhartigheid kan alleen als duidelijk is dat onze opvang tijdelijk is én blijft. Want inderdaad, doordat welhaast iedere immigrant die hier kwam nooit meer weg ging, is Europa aan haar taks komen te zitten wat betreft integratie.

In een beleid dat gericht is op terugkeer kan naturalisatie of een andere permanente verblijfsstatus uitsluitend verleend worden als de aanvrager voldoet aan de eisen van de eerste categorie (nut voor het ontvangende land). Anders blijft zijn titel altijd tijdelijk. Hij zal terug moeten zodra zijn herkomstland weer veilig is.

Ook na twintig jaar, of langer. De gedachte dat mensen op een gegeven moment te veel gehecht zijn voor terugkeer, is onzinnig. Hoeveel mensen emigreren wel niet na twintig, dertig of zelfs veer jaar in een land gewoond te hebben? Zowel aan het einde als aan het begin van hun leven. Niet het minst de jonge migranten zelf bewijzen dit. Zij kiezen na 25 jaar jeugd in land A voor migratie naar land B. Dat bewijst dat als je ergens bent opgegroeid, je prima daarna naar een ander land (terug) kunt.

Binnen dit kader kunnen we tijdelijke opvang bieden voor allen in tijdelijke nood, in plaats van permanente opvang voor de happy few. Dat is onze morele plicht uit christelijke naastenliefde. Laat hen ook echt welkom zijn en (tijdelijk) meedraaien op scholen, arbeidsmarkt, zorg en elders. Laat ze bijdragen aan de samenleving en de taal leren. Maak duidelijk dat ze zich houden aan de wetten, maar ook de gebruiken van het land. „Wanneer u in Rome bent, gedraag u dan ook als een Romein.” Een goede gastheer met goede gasten. Onder die voorwaarden mogen we mensen in nood nimmer de toegang ontzeggen.

En onder die voorwaarden zal dat ook zelden hoeven. Veel mensen zijn bang dat we overspoeld zullen worden door hordes migranten. Maar als we regelen dat ze teruggaan, en daar niet van afwijken met allerlei pardonregelingen, dan is die angst ongefundeerd. Zij die periodiek roepen om een generaal pardon, en dweepten met Mauro, moeten zich realiseren dat hun hoogdravende idealen een van de redenen zijn waarom de deur nu zo dicht zit.

Hoge paarden

Europa kan eenvoudigweg niet permanent opvang bieden aan allen die hier willen wonen. Maar tijdelijk kan er veel meer. De grenzen kunnen verder open als de stroom later ook weer de andere kant op gaat. Om weer plaats te maken voor nieuwe gasten, moeten de eerdere gasten geen permanente bewoners worden.

Dat betekent: terugkeer zodra het kan. Dus ook illegalen opsporen en uitzetten. Terugzenden kan ook naar VN-kampen in het land van herkomst. Van volledige normalisatie hoeft geen sprake te zijn, enkel veiligheid. We moeten daarnaast bedenken dat veel van deze vluchtelingen helemaal niet uit onveilige gebieden komen. Voor hen begint de terugreis dus al op het moment dat ze uit het water gevist worden. Hiervoor is het nodig dat herkomstlanden die daar niet aan meewerken, onder druk worden gezet. Bijvoorbeeld met economische sancties en persoonlijke sancties tegen regeringsfunctionarissen.

Dat zijn lastige keuzes. Maar denk nog eens aan dat verdronken meisje, dobberend in het water. Haar hadden we kunnen opvangen, tijdelijk, dat wel, maar dat is beter dan dood. Zij verdient een andere manier van denken en het afstappen van oude ideologische hoge linkse paarden en irreële rechtse angsten.

De auteur is lid van de Dertigers, een vernieuwingsbeweging binnen het christendemocratisch denken.