Het thema van dit jaar is “David, de man naar Gods hart, koning bij de gratie Gods”. En vandaag met bijzondere aandacht voor respect. Maar wat is respect? Volgens de woordenboeken gaat het dan om eerbied, aanzien, waardering of omzien naar elkaar. Dat is nogal wat.

Al mijmerend over de betekenis van respect moest ik denken aan 2001. In dat jaar besloot het tweede paarse kabinet van VVD, PVDA en D66 in de plaatselijke kerk van Kootwijkerbroek te vertellen dat onze dieren geruimd zouden worden wegens de vermeende mond en klauwzeerziekte.

Van jongs af aan is me geleerd om ontzag en eerbied voor de overheid te hebben. Ingegeven door psalm 72, een psalm voor Sálomo: “O God, geef den koning Uw rechten, en Uw gerechtigheid den zoon des konings”. Of in de berijming: “Geef, o God, Uw wetten aan de koning”.

Maar ondanks deze woorden ontstond bij mij een tijdelijke aversie tegen alles wat met de overheid te maken had. De arrogantie en de grievende uitspraken, zoals “zo lang Onze Lieve Heer Zelf niet gesproken heeft, is er kennelijk geen mkz. Ik denk dat men daarop nog lang zal kunnen wachten” van toenmalig landbouwminister Brinkhorst (D66) deden daar nog een schepje bovenop en klinken bij mij nog steeds na.

Maar stond ik daarmee de overheid of de overheidsdienaren naar het leven? Nee, zeker niet! In het Bijbelgedeelte vandaag, 1 Samuël 24, stonden Saul en David elkaar wel naar het leven.

Saul verzaakte zijn taak als koning. Maar David heeft geleerd om vanuit God naar omstandigheden en mensen te kijken. David staat daarmee helemaal in de lijn van Paulus die schrijft dat er geen gezag is dat niet van God komt.

Gezag van bijvoorbeeld Pilatus, die Jezus aan het kruis had laten nagelen. Ja, ook die overheid kreeg haar gezag van God.

Ik vroeg me af of er parallellen te trekken zouden zijn.

En nadere bestudering van het Bijbelgedeelte liet me zien dat de situatie die ik in 2001 mocht beleven een iets andere was dan wat in 1 Samuël 24 wordt geschetst.

Mijn gevoel was een gevoel van onmacht. Een gevoel van het moeten verdedigen van mijn gezin, inkomen, ons bestaansrecht. Een gevoel van: blijf af van onze gemeenschap. Ik kon geen enkel respect meer opbrengen voor Brinkhorst met zijn grievende opmerkingen. En met hem als vertegenwoordiger van de overheid daarmee ook geen ontzag en eerbied meer voor de overheid.

En vandaag ervaar ik weer de betrekkelijkheid van wat ik toen dacht. In dit gedeelte van de Bijbel bracht God Saul en David heel dicht bij elkaar. Calvijn zegt daarover: “dat wij uit dit voorbeeld leren van David”. Dat wij in de ogen van mensen goede redenen hebben om ons te verdedigen. Maar dat wij, in de ogen van God, het niet zo ver mogen laten komen.

Zouden Saul en David respect voor elkaar gehad hebben? De Dachsel Bijbelverklaring geeft aan dat koning Saul opnieuw de ondergang van David zocht. En David werd door 600 manschappen aangemoedigd om zijn kans te grijpen en zich van Saul te ontdoen. Daaruit blijkt weinig respect of waardering voor elkaar.

We lezen wel dat David Saul aanspreekt op een respectvolle manier. Hij doet dat niet zozeer uit respect voor Saul, maar uit ontzag voor God. De gezalfde van God!

Respect staat tegenwoordig wel weer volop in de aandacht. “Fatsoen moet je doen” een uitspraak van voormalig CDA-premier Jan Peter Balkenende die hij gebruikte toen hij de discussie rond normen en waarden opstartte. Normen en waarden zijn in onze samenleving soms ver te zoeken en dus nog steeds een actueel thema.

Op ons laatste CDA congres sprak een conductrice van de Nederlandse Spoorwegen. Zij sprak over haar werk en met welk geweld conducteurs te maken hebben. Zelfs het melden dat een abonnement binnenkort verloopt, levert verbaal geweld op. Terwijl dat een serviceopmerking is. Haar toespraak heeft bij vele en ook zeker bij mij ongelooflijk veel indruk gemaakt.

Ook het respect naar politici toe is regelmatig ver te zoeken. Nu denk ik dat iemand alleen respect en gezag kan afdwingen door zijn gedrag en woorden die daarbij aansluiten.

Respect en gezag kun je wel te grabbel gooien. Voorbeelden te over in de politiek, helaas. In mijn mailbox komen e-mails binnen waar geen waardering voor ons werk uitspreekt. Zeer triest maar regelmatig wordt onze God daarin ook beledigd. En als je dan inhoudelijk reageert, komt er zelden een reactie.

Respect betekent letterlijk omzien naar. Respect voor elkaar gaat verder dan de huidig veel geprezen tolerantie. “Ik respecteer je mening”, zegt men vaak – maar ondertussen wordt met die mening niets gedaan.

Respect is een verbindende factor van en in een samenleving. Respect is onmisbaar in ons leven. En samen met liefde is het een kenmerkt het hoe wij als christenen in het leven staan.

Ik las laatst dat in Dordrecht boven de uitgang van een kerk de volgende zin staat: “De dienst in de kerk is ten einde, de dienst buiten de kerk is begonnen.” Laten wij, zoals we hier samen zitten, voldoende respect en liefde horen en zien in ons leven? Verbeter de wereld en begin bij jezelf! Laten we dat niet uitstellen! De dienst buiten de kerk is begonnen.

De auteur is lid van de Tweede Kamer voor het CDA.