Hier en daar mogen dan wat CDA-wethouders en -burgemeesters ongelukkig zijn met het uitzettingsbeleid van minister Verdonk, over het geheel genomen geldt dat de partij achter het kabinetsbeleid staat. Aangenomen tenminste dat de bezoekers van het CDA-congres van afgelopen zaterdag representatief waren voor hun partij.Dat laatste is tegenwoordig minder zeker dan vroeger. In een vlaag van politieke vernieuwing besloot de partij immers dat iedere CDA’er die naar het congres komt, daar ook stemrecht heeft. Vroeger waren dat alleen de mensen die afgevaardigd waren en geacht werden de politieke lijn van hun afdeling te verwoorden. Inmiddels heeft het CDA het D66-model overgenomen.

Overigens hoeft dat in de praktijk niet zo heel veel verschil te maken. De animo om partijcongressen te bezoeken is nooit zo groot. Niet zelden is het voor de afdelingen een probleem om mensen te vinden die als afgevaardigde willen optreden. En de vraag is of de kleine groep die zich op een afdelingsvergadering laat zien, wel representatief is voor alle CDA-leden of voor de vaste CDA-kiezers.

Maar juist als een specifiek thema in het centrum van de belangstelling staat en vooral een thema dat veel emoties oproept, is de kans reëel dat mensen naar vergaderingen en congressen komen die je daar anders nooit ziet. Mensen die direct belanghebbend of in ieder geval sterk betrokken zijn, kunnen dan gemakkelijk een onevenredig groot stempel zetten op de beraadslagingen en op de besluitvorming.

Vandaar de vrees van de CDA-top dat vooral de critici zich op het congres in Utrecht zouden laten horen. Dat zou voor de partijleiding en zeker ook voor premier Balkenende veel gezichtsverlies hebben opgeleverd.

Maar óf de kritische CDA-leden hadden al bij voorbaat de hoop opgegeven om de koers van hun partij bij te stellen, óf er bestaan maar weinig kritische CDA-leden als het gaat om het asielbeleid. Althans kritische CDA-leden die er een reis naar Utrecht en een vrije zaterdag voor over hebben. Resoluties die het asielbeleid ingrijpend wilden verruimen kregen immers op het CDA-congres maar weinig steun.

De kritiek die veel mensen hebben op het asielbeleid van de regering draagt vaak een sterk persoonsgebonden karakter. Men vindt dat er in het algemeen een stevig beleid gevoerd moet worden, maar ja, onze asielzoeker, de man of vrouw die wij toevallig kennen, díé moet uiteraard blijven.

Voorlopig blijven de rijen in het regeringskamp ten aanzien van het asielbeleid gesloten. Mits minister Verdonk wat soepel manoeuvreert, kan zij op een kamermeerderheid rekenen.

Wel heeft het CDA reden om zich bezorgd te maken over de opiniepeilingen. Daarin doet de partij het slecht. Niet alleen de PvdA, maar ook de VVD heeft inmiddels in de peilingen het CDA gepasseerd. Daarnaast heeft de ChristenUnie het verloren terrein teruggewonnen en ook dat zal ten koste van het CDA zijn gegaan.

Kennelijk droeg de onverwachte terugkeer van het CDA bij de verkiezingen van 2002 geen structureel karakter. Balkenende was toen als onbedorven politicus populair, maar hij begint nu zijn glans te verliezen.