Schröder is er de afgelopen maanden niet in geslaagd zijn partijgenoten te overtuigen van de noodzaak van hervormingen en probeert nu vertwijfeld met Franz Müntefering als partijleider het vege lijf te redden.

Wie afgelopen vrijdag Schröder in Berlijn zag zitten toen hij op een persconferentie zijn stap bekendmaakte, kreeg bijna medelijden met hem. Sprak hier de mediakanselier? Als geen ander wist hij altijd het publiek te bespelen. Wie herinnert zich niet Schröders befaamde bezoek van anderhalf jaar geleden aan het door een watersnoodramp getroffen Dresden? Met gedupeerden leed hij zichtbaar mee.

Schröder probeerde vrijdag nog de schijn op te houden: „Mijn aftreden is in het belang van het vernieuwingsproces in Duitsland. Ik ga mij concentreren op mijn werk als kanselier en als regeringsleider.”

Wie gelooft hem nog? De SPD staat er slecht voor en dat is nog zacht uitgedrukt. Nog nooit heeft een bondskanselier met zijn partij zo slecht in de peilingen gescoord als Schröder de laatste weken.

Zelfs de eigen aanhang ziet Schröder niet meer zitten. Een groot deel van zijn eigen partij is ontevreden over de door Schröder beoogde hervormingen die de verzorgingsstaat moeten afslanken. Volgens de bondskanselier zijn ze noodzakelijk omdat het systeem anders onbetaalbaar wordt, maar in zijn achterban, met name bij de vakbonden, heeft hij niemand daarvan weten te overtuigen.

Ten diepste is Schröder door de SPD-aanhang als leider nooit volledig geaccepteerd. Een deel van het sociaal-democratische electoraat vervreemdde hij van zich met het ”nieuwe midden”, een meer liberale koers. De arbeiders in het Ruhrgebied hebben dit nooit begrepen.

Zijn overwinning in 1998 op de christen-democraat Helmut Kohl kwam meer voort uit het feit dat de Duitsers na zestien jaar Kohl in 1998 iemand anders als bondskanselier wilden. Schröder had niet gezegevierd, Kohl had verloren. Het volk heeft Schröder nooit in het hart gesloten.

Het heeft er veel van weg dat Schröder, ten einde raad, het partijleiderschap overdraagt zodat de rust weerkeert binnen de partijgelederen. Müntefering is geen verkeerde keus. De man heeft naam gemaakt als probleemoplosser. Münteferings taak is het binnen de partij steun te verwerven voor Schröder.

Schröder zelf kan zich volledig richten op het Duitse volk. Dat is hoognodig, met het oog op de verkiezingen die dit jaar in Duitsland op het programma staan. In totaal zijn dat er niet minder dan veertien.

Het is in het verleden vaker gebeurd dat een wanhoopsdaad goed uitpakte. Zal dat ook nu het geval zijn? Slechter kan het in ieder geval niet worden. Schröders SPD staat in de peilingen op 24 procent van de stemmen.

De christen-democraten kunnen vanzelfsprekend hun geluk amper op. In alle wonden wrijven ze zout. Edmund Stoiber, de christen-democratische minister-president van Beieren: „Iemand die zijn eigen partij niet kan overtuigen, is ook niet in staat het volk te overtuigen.”

En CDU-voorzitter Angela Merkel: „Dit is het begin van het einde van de bondskanselier.” Dat is voor Duitsland ergens te hopen. Vanaf 1998 heeft Schröder geen moment geïmponeerd.