Brussel heeft de koe bij de horens gevat. De Europese Commissie sprak vorige week uit dat het Waalse gewest en de luchthaven Charleroi (40 kilometer onder Brussel) ten onrechte financiële steun hebben gegeven. De Ierse prijsvechter moet 4 miljoen van de ontvangen 15 miljoen euro terugbetalen.

De lagekostenmaatschappij heeft de afgelopen jaren -samen met concurrenten- de luchtvaartmarkt in Europa danig opgeschud door tickets aan te bieden tegen bodemtarieven. De prijsvechter slaagt erin zijn kosten laag te houden door snelle omdraaitijden neer te zetten, de service aan boord tot een minimum te beperken en tickets via internet te verkopen.

Bovendien maakt Ryanair gebruik van goedkopere, regionale luchthavens. Om de maatschappij naar Charleroi te lokken, heeft de luchthaven aldaar een deel van de overnachtings- en opleidingskosten van Ryanair-personeel voor haar rekening genomen, terwijl de luchthavenbelasting wordt gesubsidieerd. Fout, zegt Brussel.

Ryanair toont zich verbaasd over het standpunt van Brussel. Veel overheden hebben in het verleden steun verleend aan hun nationale trots, stelt sales- en marketingmanager David Gering in Barcelona. „Iedereen weet dat Frankrijk miljoenen euro’s in Air France heeft gestoken. Is dat geen staatssteun?” Hij benadrukt verder dat concurrenten als Virgin Express en easyJet dezelfde steun hebben aangeboden gekregen van de Belgen. „Zij zagen echter geen heil in deze luchthaven.” Bovendien zouden easyJet en Hapag-Lloyd op dezelfde manier werken op de luchthavens Berlin-Schönefeld en Keulen.

Ryanair stapt daarom naar het Europees Gerechtshof. De prijsvechter heeft er „alle vertrouwen” in uiteindelijk in het gelijk te worden gesteld. „Wij zijn ervan overtuigd dat we in ons recht staan.” Volgens Ryanair is er „niets” geheims of verkeerds aan de steun die de maatschappij heeft ontvangen. Bovendien zijn alle steunmaatregelen „volledig” openbaar. „Nog voordat Brussel ons om de stukken heeft gevraagd, hebben wij ze hun aangeboden.”

Gering wil in het verband van Charleroi dan ook niet spreken over staatssteun, maar over „samenwerking” van luchthaven en maatschappij. „Het is logisch dat Charleroi dit doet. Vergeet niet dat het vliegveld vóór 1997 niets voorstelde. Zij hadden op jaarbasis 30.000 passagiers, tegenover 2,2 miljoen op dit moment. De belangen zijn groot.”

De Europese Commissie doet -volgens Ryanair- met haar uitspraak een aanval op het businessconcept van de lageprijzenmaatschappijen. Critici wijzen er echter op dat de zaak juist precies andersom ligt. Brussel neemt de vrije luchtvaartmarkt in bescherming tegen maatschappijen die het niet zo nauw nemen met de regels of de grenzen van het toelaatbare opzoeken.

Gering ontkent dit. „Er zijn helemaal geen regels op dit gebied.” Brussel zou daarom eerst richtlijnen moeten opstellen voordat zij maatschappijen veroordeeld tot het terugbetalen van vermeende staatssteun.

De gevolgen kunnen catastrofaal zijn, zegt Ryanair. „De uitspraak werkt vertragend op de groei van de sector. Het kan gebeuren dat wij vertrekken van luchthavens die staatseigendom zijn. Dan hebben we dit gezeur ook niet.” Ryanair overweegt overigens niet om Charleroi in de steek te laten. „De luchthaven werkt aan privatisering.”

Voor Nederland heeft de uitspraak van Brussel niet direct gevolgen. De Ieren vliegen in ons land vanaf Eelde en Eindhoven. De maatschappij heeft juist vanaf Eindhoven een nieuwe route geopend naar Gerona (bij Barcelona). Dankzij Ryanair draait deze Spaanse luchthaven dit jaar voor het eerst zonder verlies, aldus directeur Partricio Ivorra Cano. De prijsvechter verwacht dat Gerona per jaar ruim 80.000 passagiers trekt.

KLM heeft gisteren de tegenaanval geopend door Europese bestemmingen te verlagen in prijs. Ryanair vraagt op dit moment 19,99 euro voor een enkele reis Gerona, inclusief luchthavenbelasting. KLM wil voor dezelfde bestemming 89 euro zien voor een retour, éxclusief luchthavenbelasting. Gering: „Dat is toch triest?”