Als je ziet hoe Awi Cohen, bestuurslid van Likoed Nederland, Israël in deze krant als immigratieland aanprijst (RD 20-2), vraag je je af waarom hij zelf nog in Nederland woont. In werkelijkheid is het Heilige Land echter helaas allang niet meer zo’n aantrekkelijk land voor immigranten. Het lijkt er sterk op dat veel nieuwe immigranten niet zozeer hier in Israël gekomen zijn uit een vrije zionistische keuze (zoals ik zelf twintig jaar geleden deed), maar noodgedwongen.

Een paar weken geleden zond een van de nieuwszenders een serie reportages uit die dit illustreert. Het ging over nieuwe immigranten die na een aantal jaren nog steeds niet hun plaats in hun nieuwe vaderland hadden gevonden. Daaronder een Frans gezin met drie kinderen waarvan de ouders na twee drie of jaar nog nauwelijks een woord Hebreeuws spraken en twee van de tienerzoons er serieus over dachten om terug naar Frankrijk te gaan. Vooral in het noorden en zuiden van het land hebben veel mensen het financieel zeer moeilijk. Hoge prijzen (vooral voor woonruimte) en lage salarissen zijn een constant onderwerp van gesprek onder Israëliërs en in de media.

Het is tekenend dat veel woordvoerders van Joodse gemeenschappen de oproep van de Israëlische premier aan de Joden van Europa, om na de islamistische terreurgolf toch vooral naar het enige Joodse thuisland ter wereld te komen, openlijk afkeurden. De opperrabbijn van Denemarken, behorend tot een prominente Deens-Joodse familie die al ruim drie eeuwen in dat land woont, zei het heel duidelijk: „Mensen die vanuit Denemarken naar Israël emigreren doen dat omdat ze van Israël houden, vanwege zionisme, maar niet vanwege terreur.”

Hier wordt zichtbaar waar het in feite om draait, de definitie van zionisme. De vraag naar het wezen van Israël en het zionisme is bepalend voor de verkiezingen voor de twintigste Knesset die morgen plaatsvinden.

Scheldwoord

Rechtse Israëliërs (vertegenwoordigd door de Likud van premier Nethanyahu, en door partijen als Het Joodse Huis, Israël Ons Huis, en Samen) zijn ervan overtuigd dat vrijwel de hele wereld Joden in het algemeen en Israël in het bijzonder haat, om het even wat we doen. Voor hen is de Westoever een integraal deel van Israël, en wordt eenieder die de nederzettingen als illegaal of onwenselijk beschouwt vrijwel automatisch als antisemiet of (als hij of zij Joods is) als linkse antizionist of zelfhater weggezet. ”Links” is bijna een scheldwoord geworden, en de typering is veelvuldig in de verkiezingscampagne gebruikt om kiezers angst aan te jagen. ”Het is wij of Links” was de belangrijkste verkiezingsleus van Likud.

Volgens de partijen in het centrum en aan de linkerkant van Israëls politieke spectrum is het belangrijkste doel van het zionisme reeds in 1948 verwezenlijkt: een democratische staat met een Joodse meerderheid en Joodse soevereiniteit. De meeste politici van die partijen zijn ervan overtuigd dat de nederzettingenpolitiek (Israëls controle over de Westoever) dat doel bedreigt: zonder grens tussen Israël en de Palestijnse gebieden wordt de huidige staat ofwel één staat voor beide volken –waarbij binnen afzienbare tijd de Joden een minderheid zullen vormen– ofwel een ondemocratisch land waarin Joden Palestijnen onderdrukken. In hun ogen moet al onze energie en al het beschikbare geld bij voorkeur binnen de Groene Lijn (dat wil zeggen Israël zelf, niet in de omstreden gebieden) worden geïnvesteerd.

Ook zal volgens die partijen (en het moge duidelijk zijn dat ik hun mening in veel opzichten deel) een Israël met vastomlijnde en internationaal erkende grenzen leiden tot betere verhoudingen met de Palestijnen (wie weet zelfs tot een soort vrede) en met de rest van de wereld. Zonder de kosten van de bezetting en met meer internationale samenwerking en steun zal de economie van dit land sterk groeien en kunnen veel problemen in het onderwijs, de infrastructuur, en de sociaaleconomische verhoudingen tussen de verschillende delen van de Israëlische maatschappij worden opgelost.

De linkse en centrale partijen durven te dromen van een Joodse staat die minder spartaans is, die goede verhoudingen heeft met de hele internationale gemeenschap (althans het beschaafde deel daarvan, we zijn niet naïef, en weten dat we altijd een sterk leger nodig zullen hebben), en waar het voor iedereen –en dus ook voor nieuwe immigranten– beter toeven is.

Licht

Het wordt spannend morgen. Het vormen van een levensvatbare coalitie zal zeker weer niet makkelijk worden. Wat er morgen ook gebeurt, ik hoop dat Israël snel weer een land wordt waar Joden vrij en bewust voor kiezen, als thuisland of als mogelijk immigratieland. En dan niet omdat elders het leven voor Joden moeilijk danwel onmogelijk wordt gemaakt, maar omdat het hier gewoon een prachtig mooi land is, waar we werkelijk om elkaar en om de ander geven. Angst en bangmakerij mogen geen factor zijn, niet bij het trekken van stemmen en niet bij het aantrekken van potentiële immigranten. Israël moet weer veel meer worden dan enkel en alleen een vluchthaven voor vervolgde Joden. We moeten weer leren om niet alleen immigranten hier te halen, maar om hun ook genoeg te bieden om hen hier te laten blijven.

Pas dan wordt de Joodse staat (weer) een licht onder de volkeren.

De auteur is historicus en leraar Engels aan het Leo Baeck Education Center in Haifa. In 1995 emigreerde hij naar Israël.