De lijdenstijd is een tijd waarin we proberen te beseffen wat de „hoogte en diepte” is van het lijden en sterven van de Heere Jezus. Waarin we horen waarom alleen Zijn offer de straf op de zonde kon wegnemen. Waarin ons in de prediking de inktzwarte duisternis van de Godverlatenheid op Golgotha wordt geschilderd, maar ook de overwinning op de dood die bleek op de paasmorgen: het graf was leeg!

Voorafgaand aan Zijn kruisiging, zien we de Heere Jezus samen met Zijn discipelen optrekken en spreken. In die groep mannen speelt natuurlijk de vraag wie de verrader is, maar dat is niet het enige. In Lukas 22 zijn we bijvoorbeeld getuige van een discussie over wie nu eigenlijk de belangrijkste discipel was: „En er werd twisting onder hen, wie van hen scheen de meeste te zijn” (vers 24).

De reactie van de Heere Jezus die volgt, maakt duidelijk dat het voor de discipelen niet moet gaan om de macht of het aanzien van koningen en heren: „Doch gij niet alzo; maar de meeste onder u, die zij gelijk de minste, en die voorganger is, als een die dient” (vers 26). Jezus geeft Zijn discipelen, die na Zijn dood de leiding moeten nemen in het verspreiden van het Evangelie en het werken aan de uitbreiding van Gods Koninkrijk, een duidelijke les mee: leiderschap moet gestalte krijgen in dienstbaarheid en niet in machtsdenken.

Invloed

Tim Keller, predikant in New York, beschrijft in een van zijn boeken de les uit deze discussie enigszins parafraserend als volgt: „Voor jou”, zegt God, „is het vergaren van macht niet de juiste weg om invloed te kunnen uitoefenen. Invloed die wordt uitgeoefend door macht en controle verandert de samenleving niet echt; zulke invloed verandert het hart niet. Ik verwacht van jullie een totaal andere benadering. Offer jezelf zo op in liefde dat mensen om je heen, de mensen die niet geloven wat jij gelooft, zich de omgeving niet kunnen voorstellen zonder jou. Ze zullen je vertrouwen, omdat ze zien dat jij niet alleen gericht bent op jezelf, maar ook op hen. Als ze vrijwillig naar je op beginnen te kijken, omdat je op een aantrekkelijke manier dienstbaar bent en liefde geeft, krijg je echte invloed. Dat is een invloed die je door anderen gegeven wordt en die jij niet van anderen genomen hebt.”

In Johannes 13 lezen we over de voetwassing. Nog een moment waarop de Heere Zijn discipelen een duidelijke en pijnlijke les over leiderschap leert. Van de discipelen wil juist niemand de minste zijn, waardoor uiteindelijk hun Meester besluit om het slavenwerk te doen en ieders voeten te gaan wassen. Hij wil hun hiermee iets leren, zo lezen we in vers 14 en 15: „Indien dan Ik, de Heere en de Meester, uw voeten gewassen heb, zo zijt gij ook schuldig, elkanders voeten te wassen. Want Ik heb U een voorbeeld gegeven, opdat, gelijkerwijs Ik u gedaan heb, gijlieden ook doet.”

Zo halen we uit twee gedeeltes uit de lijdensgeschiedenissen belangrijke lessen voor de vormgeving van leiderschap. Aanhakend bij het slot van Johannes 13:15 is dat in het algemeen: het voorbeeld van de Heere Jezus volgen. Met als concrete vertalingen daarvan (vanuit Lukas 22): de minste zijn en andermans ‘voeten wassen’. En zo zijn er uit deze geschiedenissen maar ook uit de hele breedte van de Bijbel, nog veel meer (letterlijke) lessen te trekken op het gebied van leiderschap.

Onontgonnen

In reformatorische kring is het denken over leiderschap helaas een nog relatief onontgonnen gebied, misschien omdat we het te karikaturaal beschouwen als iets van ”de evangelischen” of ”de moderne Amerikanen”. Terwijl het juist nu zo belangrijk is om het christelijk leiderschap te voeden en vorm te geven.

Want wat is het nodig om bijvoorbeeld degenen die in leidende posities zitten (zeker in niet-christelijke organisaties) te helpen bij het zijn van een zout en licht, om zo hun invloed op anderen te vergroten. Maar het is net zo goed van belang voor het persoonlijk leiderschap. Uiteindelijk heeft iedereen invloed op anderen. Op het werk, thuis of waar dan ook in de maatschappij. In een wereld die ten onder lijkt te gaan aan chaos en liefdeloosheid, is het zeer belangrijk om hierin als individuele christen en als kerken (liefdevol) leiderschap te tonen.

Alle reden om vanuit reformatorische hoek het gesprek te gaan voeren over en handen en voeten te geven aan het invloedrijke christelijke leiderschap, gegrond op de Bijbel. En daarbij heel dicht bij de opdracht uit Johannes 13:15 blijven: „Want Ik heb U een voorbeeld gegeven, opdat, gelijkerwijs Ik u gedaan heb, gijlieden ook doet.”

De auteur werkt als leidinggevende in de overheidssector en daarnaast als zelfstandige op het gebied van coaching en leiderschap.