TOEN

Als kind ontdekte ik de magie van het lezen. Het gebeurde me wel dat ik vroeger per ongeluk naar de bieb fietste in plaats van naar school.

Het was dus prachtig dat ik van mijn hobby mijn beroep kon maken. Ik zit nu zeventien jaar in het vak. Eerst ben ik een tijdlang rayonmanager geweest. Toen heb ik bijna alle boekhandels van Nederland vanbinnen gezien. Daarna kwam ik hier, bij Bos in Kampen, als verkoper in dienst.

Deze boekhandel is voor Kampenaren en mensen ver daarbuiten een begrip; de zaak bestaat al sinds 1886. Drie generaties Bos zwaaiden hier de scepter. Het was in die tijd een christelijke zaak. Vanouds hadden we een grote afdeling theologie, vanwege de theologische universiteiten hier in de stad. Nu is die afdeling veel kleiner geworden. Ook de winkel zelf veranderde in de jaren tachtig, toen we ons aansloten bij Libris. Het werd toen een algemene boekhandel.

Later, in 2006, werd ik de eigenaar. De zaak viel toen onder de paraplu van de keten Plantage. Het jaar dat ik de zaak overnam, was mijn beste jaar ooit. En ook 2007 was een goed jaar. Maar in 2008 kwam de kentering. Toen ging de omzet flink omlaag.

Ik geloof er niets van dat het kwam door e-books en door bestellingen via internet. Het kwam eerder door het feit dat de vrijetijdsbesteding veranderd is. Mensen zitten nu met een iPad op de bank in plaats van met een boek. Wat ook meespeelde, was de economische crisis. Mensen vroegen zich af of ze hun werk nog wel zouden houden. Dan gaat al snel het aankopen van boeken overboord; dat wordt gezien als luxeproduct.

In september 2013 gingen we failliet. Er was toen heel veel negativiteit rond boeken en boekverkopers. Neem de keten Polare: daar ging het helemaal niet goed, wat veel publiciteit kreeg. De banken gingen zich daardoor afvragen: Zitten wij wel in de goede markt als we boekhandels leningen verstrekken?

Ook bij ons werd de kredietkraan steeds verder dichtgedraaid. Dan kom je in een vicieuze cirkel terecht. Je kunt op dat moment minder boeken neerzetten, waardoor je minder klanten krijgt en de omzet nog verder terugloopt, waardoor de banken je opnieuw minder willen lenen. In 2013 bereikten wij het kantelpunt. Het kon niet meer.

NU

Een doorstart maken, dat was vanaf het begin onze bedoeling. We zijn een dag dicht geweest en daarna weer geopend. Onder een andere paraplu, die van de Read Shop. Ik heb altijd geloofd dat een doorstart mogelijk was, want we konden in de jaren daarvoor altijd winst maken. Ook geloofde ik heel erg in het personeel dat hier liep en nog loopt. Uiteindelijk doen we het nu met anderhalve arbeidsplaats minder. Er werken nu nog negen mensen, verdeeld over vier arbeidsplaatsen.

De doorstart is gelukt omdat een investeerder persoonlijk bereid was geld in onze winkel te stoppen. De banken wilden dat niet. Daardoor ben ik nu zelf ook werknemer geworden, hoewel de investeerder zich verder niet met de gang van zaken bemoeit. Het enige verschil is dat ik nu een loonstrookje krijg.

Dat we in de toekomst geloven, blijkt ook uit de grote verbouwing die we de achterliggende periode hebben uitgevoerd. Heel wat gedeeltes van de winkel zoals die nu is, zijn nieuw.

Het effect kunnen we nu al merken. Op 14 januari zijn we, na de verbouwing, weer opengegaan. Het bezoek trekt sindsdien aan en ook de kassabesteding wordt hoger. We horen vaak dat klanten blij zijn dat we hier zitten. Er zijn klanten die net zo trots op onze boekhandel zijn als wij zelf. Na het faillissement zei een klant zelfs tegen me: Dat Bos verdwijnt, is hetzelfde als wanneer de Bovenkerk uit Kampen zou verdwijnen. Ik zou die vergelijking zelf niet aandurven, maar het geeft wel aan hoe de zaak leeft.

STRAKS

Over vijf jaar zal onze zaak er weer heel anders uitzien dan nu, daar ben ik zeker van. Ik ben ervan overtuigd dat je als boekhandelaar goed kunt overleven, maar dat gaat niet vanzelf. Je moet verbreden, niet alleen in je assortiment, maar ook in je dienstverlening.

Vijf jaar geleden hebben we het postkantoor in huis gehaald, en twee jaar geleden trok ook de VVV bij ons in. Ik organiseer onder meer stadswandelingen en rondvaarten. En op dit moment staan we steeds meer open voor mensen die met hun laptop aan onze grote houten tafel achter in de zaak willen werken. Ze zijn hartelijk welkom. Kortom, continu ben ik op zoek naar nieuwe dingen. Mijn netwerk is veel belangrijker geworden dan vroeger.

Natuurlijk zie ik dat andere boekhandels wel degelijk omvallen en niet meer opkrabbelen. Ik denk dat er heel weinig plaats voor nieuwe boekhandels zal zijn. In een beetje stad, zoals Kampen, blijft er denk ik maar één over. Vorig jaar heb ik mijn collega overgenomen; nu is er naast Bos alleen nog de evangelische boekhandel.

Boekhandels die nu in zwaar weer verkeren, raad ik aan om zich bij een organisatie aan te sluiten. The Readshop, Plantage, Libris; wat dan ook. Dan heb je meer slagkracht. Maar de belangrijkste tip blijft: kijk naar nieuwe mogelijkheden. Stap uit je comfortzone en kijk op een nieuwe manier naar je vak. Doe dingen met bibliotheken, met stadsgehoorzalen, met kinderen. Daarom is onze kinderafdeling ook zo groot. Als een kind de wondere wereld van het lezen ontdekt, komt het helemaal goed. Daarvan ben ik zelf het levende bewijs.”