Kiezers kunnen stemhulp én ordinaire fotokeuring manipuleren
APELDOORN. Ook in verband met de aanstaande Staten- en waterschapsverkiezingen op 18 maart zijn er volop stemhulpen. Ze hebben verschillende kwaliteiten en rekenmethodes. Eén ding hebben ze gemeen: ze proberen onzichtbare bestuursorganen dichter bij de burger te brengen. En inzicht te geven in de partijprogramma’s. Een proef op de som.
Om met de minst bekende te beginnen: de waterschappen. Kieskompas, een samenwerkingsverband van onder meer de Vrije Universiteit en persbureau ANP, is de enige die een stemhulp heeft voor alle 23 waterschappen.
Met het aanklikken van het waterschapsgebied waar de kiezer woont, komt hij in het menu. Dertig vragen volgen, onder meer over de besteding van het geld van het waterschap – aan waterberging, dijkverhogingen, natuur en recreatie.
Veel burgers hebben niet zo’n uitgesproken mening over deze kwesties. Daarom biedt Kieskompas bij de vraag neutrale informatie aan. Die helpt echter niet bij het bepalen van de stem.
Voor boeren is de lijst interessanter: mogen zij de uitvoering van de milieuregels zelf controleren, of moeten ze juist strenger worden gecontroleerd op verspreiding van meststoffen, en wat heeft de voorrang: moet het waterpeil omhoog voor de natuur, of omlaag ten bate van de agrarische sector?
Grebbedijk
Naast dergelijke algemene vragen komen ook specifieke gebieden aan de orde. Voor waterschap Vallei en Veluwe is er een vraag over versterking van de Grebbedijk en het recreatief gebruik van het Apeldoorns Kanaal.
Als alle dertig vragen zijn ingevuld, biedt Kieskompas zeer overzichtelijk de positie van de invuller op twee assen; rechtsonder VVD, SGP en de partij Lokaal Waterbeheer, linksboven CDA, ChristenUnie, 50PLUS, Algemene WaterPartij, Water Natuurlijk en –meest uitgesproken– de PvdA.
Kieskompas was eind januari de eerste met een stemhulp voor de provincie Utrecht, maar voor de andere provincies bleven die uit.
Concurrent Stemwijzer, een product van het Haagse instituut ProDemos en de NOS, heeft een stemhulp gemaakt voor tien provincies. Alleen Zeeland en Fryslân ontbreken. Ook maakte Stemwijzer –uniek– een stemhulp voor de Eerste Kamer. De Provinciale Staten kiezen tenslotte op 26 mei de Senaat. In deze vragenlijst komen dan ook allerlei landelijke kwesties aan bod.
De provinciale stemwijzers hebben ook elk dertig vragen. Met een simpel ”eens”, ”oneens” of ”geen van beide” kan de kiezer zijn positie bepalen.
Is ”De provincie moet de eventuele bouw van een kerncentrale op de Tweede Maasvlakte tegenwerken” een lastige stelling? Klik ernaast en de invuller ziet dat de linkse partijen, CDA en CU hier voor zijn, de SGP neutraal, en de VVD en PVV ertegen.
Na het bedenken van dertig wijze antwoorden krijgt de internetter zijn keuze voorgeschoteld. Desgewenst kan hij nog partijen waar hij toch zeker niet op gaat stemmen uitschakelen.
Hij krijgt te zien hoeveel procent overeenkomt met de gewenste partijen, overzichtelijk, maar meer eendimensionaal dan bij Kieskompas.
DeStemvan heeft als enige stemhulpen voor alle twaalf provincies. In Drenthe werkten alleen CDA, SP, 50PLUS, SGP, Sterk Lokaal en Senioren Belang Noord mee, waardoor deze stemhulp niet zo zinvol is.
Schuifje
De hulp bestaat uit het beantwoorden van 21 vragen door middel van een schuifje: van 100 procent eens tot dito oneens. De vragen zijn staccato geformuleerd: „Kerncentrale Borssele openhouden.”
De meeste stellingen zijn voor alle twaalf provincies hetzelfde. Ook kan er tijdens het invullen worden gebruikgemaakt van de inzichten van de partijen. Verder bevat de lijst enkele provinciespecifieke vragen.
Lastig is de negatieve formulering van veel vragen: „Geen provinciaal geld besteden aan sociaal beleid.” Als je dat wel wilt, moet je dus oneens invullen.
Aan conclusie wordt ook hier aangegeven voor hoeveel procent de eigen keuzes met die van de partijen overeenkomen. Ook is het mogelijk het stemgedrag met dat van één partij te vergelijken. De Stemwijzer is daarin handiger.
Voor Noord- en Zuid-Holland, Flevoland en Gelderland is er nog Mijnstemhulp. Dit is duidelijk de minst goede stemhulp; informatie over de standpunten van de partijen is alleen achteraf en summier voorhanden.
Ten slotte is de datingsite Tinder op de verkiezingen toegepast: Stemtinder. Politici worden alleen met een, soms zeer slechte foto, gepresenteerd. Wanneer de (standpunten van de) provinciale kandidaten bekend zijn, kan deze ordinaire vlees- en fotokeuring –net als elke serieuze stemhulp– worden gemanipuleerd. Zo komt de zekere kiezer nog altijd bij de partij van zijn of haar voorkeur uit.