Al meer dan een jaar zit de export van Europees varkensvlees naar Rusland op slot. Reden: het opduiken van Afrikaanse varkenspest in de Baltische staten en Polen. Een dubieuze maatregel van de Russen, als je bedenkt dat deze besmettelijke ziekte in hun eigen land ook voorkomt.

Opvallend is ook dat de belangrijkste varkensvlees exporterende EU-lidstaten –Denemarken, Duitsland, Nederland, België, Frankrijk en Spanje, die allemaal vrij zijn van Afrikaanse varkenspest– tot op de dag van vandaag nog steeds door de boycot getroffen worden. Kennelijk heeft de EU er in de onderhandelingen met Rusland niet op ingezet om voor deze landen een uitzondering te maken. Dat was vroeger, bijvoorbeeld toen Nederland in 1997 door klassieke varkenspest was getroffen, juist heel gebruikelijk.

De export van varkensvlees naar Rusland zit sinds augustus zelfs dubbel op slot, want in die maand stelde dat land een brede boycot in op landbouwproducten uit de EU. Dit was een reactie op de westerse sancties vanwege de Russische bemoeienis in Oekraïne. Enige lichtpuntje is dat bepaalde onderdelen van het varken niet onder deze brede boycot vallen.

De Russische importstop heeft de markt voor varkensvlees danig verstoord. Exporteurs moesten op zoek naar alternatieve bestemmingen. Dat is tot op zekere hoogte gelukt. Landen zoals China, Japan, Thailand en Australië namen allemaal wat extra af, maar wel tegen lagere prijzen. Gevolg: inzakkende prijzen voor de vleesvarkenshouders.

De Nederlandse zogeheten beursprijs, een richtprijs die elke vrijdag door specialisten uit de sector wordt opgemaakt, raakte sinds eind juni in de vrije val 
en zakte van 1,74 naar 1,19 euro per kilo geslacht gewicht begin dit jaar (zie grafiek). Inmiddels is er sprake van enig herstel, een verschijnsel dat zich tegen het voorjaar meestal voordoet. Vrijdag zette de beurscommissie een prijs van 1,39 euro per kilo neer.

Vleesvarkenshouders kopen hun biggen bij zeugenhouders. Daarom is ook de trend van de biggenprijs al lange tijd negatief. Die zakte van 52 euro in april naar een dieptepunt van 22,50 euro op 10 oktober. Half januari zette een voorzichtige stijging in tot 35 euro afgelopen vrijdag.

Het afgelopen halfjaar hebben organisaties van Europese varkenshouders en slachterijen regelmatig aangedrongen op ingrijpen van Brussel. De Europese Commissie vond echter steeds dat de crisis niet ernstig genoeg was. De aankondiging van Hogan kwam dan ook als een verrassing. De landbouwcommissaris wil „een aanzienlijke hoeveelheid” vlees tijdelijk uit de markt halen om het herstel van de prijzen te stimuleren. Het vlees wordt met subsidie opgeslagen in particuliere vrieshuizen. Handelaren die op de regeling intekenen moeten de termijn vooraf afspreken: drie, vier of vijf maanden.

Op dat laatste kwam gisteren kritiek van het Nederlandse Platform Varkensvleesketen, een koepel van brancheorganisaties van slachterijen, varkenshouders en veevoerfabrikanten. Het platform wil meer flexibiliteit: als het vlees tussentijds alsnog verkocht kan worden, moet dat worden toegestaan –uiteraard met aftrek van de subsidie voor de niet-benutte opslagtijd. Dat zou de EU geld besparen. Bovendien is de kans dan kleiner dat straks grote hoeveelheden varkensvlees tegelijkertijd weer op de markt komen en zo het beoogde herstel van de prijzen weer verzieken.

Een tweede wens van het platform is dat ook de vettere delen van het varken voor opslagondersteuning in aanmerking komen. In Hogans regeling zijn die uitgezonderd. Maar juist voor dit vette vlees is Rusland een belangrijke afzetmarkt.

Vanmiddag vergaderde in Brussel het zogeheten beheerscomité varkensvlees over de definitieve invulling van de regeling. Of de Nederlandse wensen gehonoreerd zijn, was bij het sluiten van deze krant nog niet bekend. Hoe het ook zij, het cadeautje van Hogan is welkom. Het zal het herstel van de varkensprijzen zeker een duwtje in de rug geven. Varkenshouders hopen intussen op een vroege zomer. Als de barbecues weer roken, neemt de vraag naar varkensvlees zeker toe.