Dat je bij kokosbrood wel aan apen, maar niet aan Bounty- eilanden met parelwitte stranden en kokospalmen denkt, daarvoor heeft Theunisse geen verklaring. De 28-jarige directeur houdt het op „een typisch Hollands product”, waarvan de uitvinder onbekend is. „In het buitenland kennen ze het bijna niet. Heel waarschijnlijk is kokosbrood een erfenis uit de tijd dat Indonesië nog een Nederlandse kolonie was. Vooral katholieken aten het veel tijdens de vastentijd, als vervanger van vlees. De associatie met apen? Opa liet eind jaren vijftig een grappige afbeelding van die beestjes op de verpakking zetten.”

Sinds januari staat de derde generatie aan het roer van de kleine firma, waarin grootvader Abraham Theunisse vijftig jaar geleden het voortouw nam. De geboren Zeeuw was bakker in Rotterdam, maar verhuisde vanwege de gezondheid van zijn vrouw naar de Veluwe. „Opa liet de broodkar in de steek en kocht in 1954 een suikergoedfabriekje te Harderwijk. De naam verwijst daar ook naar. ”The” staat voor Theunisse, terwijl ”Ha” afgeleid is van Harderwijk.”

De grondlegger begon suikerbeestjes te maken, maar ook advocaatblokjes en pepermuntkussentjes. En in heel kleine hoeveelheden kokosbrood. „Toen opa daarmee startte, waren er ongeveer zeven fabrikanten in Nederland.” Z’n kleinzoon bladert in een archiefmap met vergeelde krantenartikelen en uitgeknipte oude advertenties. Het merendeel van de producten die lovend worden aangeprezen, heeft hij nooit in het echt gezien, laat staan geproefd. Maar de liefde voor kokosbrood kreeg Bram met de paplepel ingegoten. „Sinds m’n negentiende werk ik fulltime in het bedrijf.”

Eind jaren tachtig richtte Theha zich uitsluitend op de productie van kokosbrood. „Buitenlandse concurrenten werden steeds goedkoper met hun snoepgoed. Opa besloot zijn verouderde machines niet meer door nieuwe te vervangen en ging doen waar hij goed in was: kokosbrood maken.”

Op dat punt wist het bedrijf zich te onderscheiden van andere, legt de huidige directeur uit. „Kokosbrood, dat de vorm van een brood had, werd vroeger verkocht door kruideniers. Die sneden het zelf voor de klanten. Maar de supermarkten, die vanaf 1960 in opkomst kwamen, wilden het verpakt én voorgesneden hebben.

Terwijl collega’s niet geloofden in de zelfservice van klanten, gaf opa wel aan de wens van de markt gehoor. Hij sneed het kokosbrood in dunne plakken en verpakte het broodbeleg in kleine hoeveelheden. Die beslissing bleek een schot in de roos, want daarmee groeide Theha uit tot ’s werelds grootste kokosbroodfabriek. Onze producten liggen nu bij 90 procent van alle supermarkten in Nederland in de schappen.”

In het Harderwijkse bedrijf is geen kokosnoot te bekennen; Theha importeert met name uit Indonesië gemalen kokos. Om verzekerd te zijn van genoeg voorraad van een hoge kwaliteit liggen in het magazijn honderden balen hoog opgestapeld. De samenstelling van het recept -„nog altijd van opa”- blijft geheim, al liggen de ingrediënten voor de hand. „Verse kokos en druivensuiker. Daarnaast tarwezetmeel, gewone suiker, glucosestroop, geleermiddel en zout. Kokosbrood is een heel natuurzuiver product. Het bevat geen conserveermiddel. Lactose, melksuiker, en genetische gemanipuleerde en gemodificeerde grondstoffen ontbreken eveneens.”

Wit kokosbrood, volgens

(is0(Theunisse „een hardloper”, bevat geen kleurstof. „De gekleurde varianten, roze, geel, oranje, groen, wel, maar dan in natuurlijke vorm. We maken ook kokosbrood dat naar banaan, citroen, sinas, vanille en kiwi smaakt. Daarvoor gebruiken we smaakstoffen. Ook zijn er varianten met bosvruchten, appel, cacao, honing, rietsuiker en rozijnen. Dat laatste product ligt als Dalmatiër-kokosbrood in de winkelschappen.”(is8d(

Voor alle duidelijkheid: het ”apenbrood” wordt niet gebakken. „Het is niet zo gek dat veel mensen dat denken, maar kokosbrood wordt gekookt. Het begint met het smelten van suiker, stroop en druivensuiker. Later, op aparte tijden, worden de andere ingrediënten eraan toegevoegd. Er ontstaat een zacht, plakkerig mengsel dat in mallen gaat. Vervolgens laten we kokosbrood in een koelruimte opharden, waarna het in plakjes is te snijden.” Aan dit proces komt veel menskracht te pas. „Waar mogelijk maken we gebruik van machines, maar een verdere automatisering zou ten koste gaan van de kwaliteit.”

Op dit moment zijn Theha en Lubeck, fabrikant van Koko Kids Kokosbrood, ’s werelds laatste producenten van het tropische broodbeleg. De jonge ondernemer haast zich echter om te zeggen dat zijn familiebedrijf niet alleen marktleider is, maar ook zeer ambachtelijk te werk gaat. „Daarmee onderscheiden we ons. Voor ons is kokosbrood maken een passie. Kwaliteit gaat voor alles. Omdat we ermee zijn opgegroeid, voelen we onszelf een beetje kokosbrood.”