”Vergeef me. Verzoening tussen mensen en met God”

Auteur: onder redactie van Willem Smouter en Cor Blom

Uitgeverij: Boekencentrum

Zoetermeer, 2001

ISBN 90 2390 726 4

Pagina’s: 124

Prijs: € 12,48 ƒ 27.50).

De vader van de Nederlands gereformeerde predikant W. Smouter was predikant in een dorp waar hij in zijn gemeente tegen een familievete –zoals er zovele zijn– aanliep. Hoe kun je aan je haat en eigen gelijk vasthouden als je bidt: „gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren?” vroeg hij aan een boer die bij de vete betrokken was. „Dominee heeft gelijk, dan zal ik dat voortaan weglaten”, was zijn reactie. Vergeving is bovenmenselijk zwaar. Dat is de doorgaande lijn in een bundel EO-radiolezingen, getiteld ”Vergeef me. Verzoening tussen mensen en met God”.

Bij een conflict zijn twee partijen betrokken. Dan gaat het om schuldbelijdenis en het al of niet accepteren ervan, want wonden kunnen diep zitten na incest, misbruik of ontrouw. Of schuldbelijdenis blijft uit, en wat dan: toch vergeven? Of de zaak ’loslaten’ en overgeven aan Hem Die rechtvaardig oordeelt? Op onder meer dit laatste gaat ds. Smouter in in een fundamenteel bijbelse verhandeling in deze bundel onder dezelfde titel als die van het boek.

Willem de Vink, tekenaar en publicist, vertelt in dit boek een persoonlijk verhaal; hoe hij na de echtscheiding van zijn ouders tot verzoening met zijn vader kwam. Arthur Hegger, psychotherapeut bij Eleos, gaat na hoe vergeving een positieve rol kan spelen bij het verwerken van een ernstig trauma en laat misbruikte of vernederde mensen aan het woord.

Dr. Ruard Ganzevoort, docent praktische theologie in Kampen, schrijft over ”Biecht en pastoraat” en dr. C. van der Kooi, docent dogmatiek aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, schrijft over ”Beelden van verzoening”, namelijk: Christus als overwinnaar, Christus als Verlosser en het effect van de verzoening in het antwoord dat een mens geeft op de verzoening door Christus, in het tonen van verzoeningsgezindheid. Het valt hogelijk te waarderen dat Van der Kooi de leer van de satisfactie bij Anselmus positief opneemt, ook voor de benadering van de moderne mens: „Bij Anselmus gaat het er (echter) om dat de mens in staat gesteld wordt om God zijn eer terug te geven. De mens moet de schade en de wanorde die er bestaat tussen hem en God erkennen. Dit is een sleutelgedachte bij Anselmus, waar we ook in het hedendaagse denken over schuld en herstel iets mee kunnen.”

Bovenmenselijk

Een bijdrage die eruit springt, is die van prof. dr. J. Hoogland, hoogleraar reformatorische wijsbegeerte aan de Universiteit Twente. Hij schrijft onder de titel ”Wie is de schuldige?” over de vraag hoe mensen in onze samenleving omgaan met schuld en vergeving, waarbij hij ook fundamenteel ingaat op collectieve schuld. Hij is van mening dat er meer schuldbesef bij postmoderne mensen is dan we vaak denken en pleit voor een minder polemisch ingaan van christenen op de actuele situatie. Het gaat hem erom „het christelijke levensperspectief voor zover mogelijk te vertalen in de termen van de thans dominerende levensperspectieven.” Omdat de klepel van de klok in deze bijdrage naar die kant doorslaat, zijn hier best vragen te stellen, al wordt het moderne levensgevoel helder blootgelegd. Maar de profetie is er ook nog!

Door heel de bundel heen loopt als een rode draad dat vergeven tussen mensen vaak bovenmenselijk is. Het menselijk hart is hard. Daarom moet verzoening allereerst van de Andere kant komen, van Hem Die Zijn bloed ervoor gaf. Dat aspect komt in deze bundel ook ruimschoots aan de orde en wordt in de ondertitel goed verwoord.