”Leven in Zijn gunst. Jonathan Edwards en zijn gezin”
Auteur: L. J. van Valen
Uitgeverij: De Groot Goudriaan
Kampen, 2001
ISBN 90 6140 769 9
Pagina’s: 175
Prijs: € 15,84 ƒ 34,90).Jonathan Edwards, de achttiende-eeuwse opwekkingsprediker, had drukke bezigheden. Maar deze verhinderden niet dat hij oog had voor zijn gezin, blijkt uit het jongste boek van L. J. van Valen. De huisgodsdienstoefeningen in de pastorie van Northampton heeft de Heere gebruikt. Edwards en zijn vrouw zien dat de Heere rijk werkt in hun elf kinderen.

Aan zijn grote stroom van publicaties heeft Van Valen opnieuw een werk toegevoegd. Schreef hij aanvankelijk vooral over Gods werk in Schotland en Engeland, uit zijn recente geschriften blijkt dat hij zich ook verdiept in de Amerikaanse kerkgeschiedenis. Eerder schreef hij over David Brainerd, thans ziet een werk over zijn geestelijke vader, Jonathan Edwards, het licht.

Wat heeft dit werk te bieden? Van Valen beschrijft het leven van Edwards op een heel eenvoudige wijze. De ondertitel van dit werk geeft dat ook aan: Jonathan Edwards en zijn gezin. De auteur gaat niet in op de geschiedenis van het puritanisme in Amerika, op de kerkelijke situaties, of op de theologische achtergronden, maar hij weet zich te beperken.

De auteur citeert in de eerste hoofdstukken veel uit de dagboeken van Edwards om zijn geestelijk leven te schetsen. Edwards heeft diepe kennis van God, Zijn heiligheid en Zijn heerlijkheid. Hij heeft nimmer genoeg van de liefde van zijn Zaligmaker. Veel verblijft hij in de valleien van verootmoediging. Door de diepe kennis van de boosheid van zijn eigen hart doorleeft hij steeds grondiger dat genade van boven komt. Voor Edwards betekent dit heel concreet de genade van de Vader, van de Zoon en vooral ook van de Heilige Geest. Deze persoonlijke doorleving van de religie uit God maakt de prediker uit Northampton extra gevoelig voor de ontwikkelingen in zijn tijd, waarin de menselijke deugden en vermogens steeds meer op de voorgrond komen te staan. Van meet af aan is zijn prediking gericht op de verheerlijking van God alleen.

Gezin
Er is in het hart van de Amerikaanse voorganger een intense betrokkenheid op het Koninkrijk van God en de uitbreiding daarvan. Aanvankelijk ziet hij weinig vrucht op zijn arbeid. Maar in het dal van ootmoed leert Edwards samen met zijn jonge godvrezende vrouw Sarah op de Heere te wachten. In onze gedachten zien we het prille paar in de huiskamer van Northamptons pastorie spreken over de geestelijke stand van zaken in de gemeente. Tevens zien we hoe deze beide mensen hun knieën buigen en de Heere blijven verwachten.

Hun hoop wordt niet beschaamd. De Heere giet water op het dorstige. De Heere werkt krachtig in de gemeente. De ontdekkende prediking van Edwards dringt door in de diepte van zondaarszielen. Er komt een algehele verslagenheid en honger naar het evangelie. Het zijn voor de predikant en zijn vrouw hoogtijdagen. Het pastoraat vraagt extra inzet. Verschillende predikanten uit de omgeving brengen een bezoek aan de pastorie om te horen van Gods grote daden.

De drukke werkzaamheden van de predikant verhinderen niet dat hij oog heeft voor zijn gezin. Hij staat ’s morgens vroeg op. Na enige uren roept hij zijn gezin bij elkaar rondom de geopende Bijbel. Na het lezen uit de Schrift stelt hij zijn kinderen vragen en probeert hij de hoofdzaken uit te leggen. Bij de maaltijden en ’s avonds is hij op dezelfde manier bezig. Deze huisgodsdienstoefeningen heeft de Heere gebruikt. Edwards en zijn vrouw zien dat de Heere rijk werkt in hun elf kinderen.

Na de opwekking van 1734-35 gaan er nieuwe golven van opwekking over de gemeente van Northampton heen. Het verblijf van Whitefield is een bijzondere zegen. De opwekkingen van 1741 en 1742 verdiepen het geestelijk leven van Sarah bijzonder krachtig. Edwards staat in contact met voorgangers in Schotland. Zo mag hij met al de heiligen de weergaloze diepte van de rijkdom van het evangelie verstaan.

Beproevingen
Naast deze geestelijke hoogtijdagen maakt het echtpaar Edwards in de pastorie van Northampton ook heel diepe beproevingen mee. Hun geliefde vriend David Brainerd sterft aan tuberculose in hun huis. Enige weken later sterft hun dochter Jerusha aan dezelfde kwaal. Daarna ontstaan er spanningen in de gemeente over de vraag wie er aan het avondmaal genodigd moet en mag worden. De kracht van de opwekkingen is verdwenen, het vleselijke voert de boventoon. Men is hoogmoedig geworden op de geestelijke zegen. De spanningen tussen Edwards en de gemeente lopen erop uit dat hij van de gemeente wordt losgemaakt.

Op de eenzame zendingspost van Stockbridge wachten nieuwe beproevingen. Terwijl de kracht van de dwaling in de Amerikaanse kolonies de kop opsteekt, wordt Edwards op verschillende manieren tegengewerkt. Er zijn zorgen met zijn kleinkinderen. Zijn schoonzoon Aaron Burr sterft.

Men vraagt Edwards of hij als rector van Princeton de plaats van zijn schoonzoon wil innemen. Hoewel hij er aanvankelijk niet toe genegen is, gelooft hij toch dat dit Gods weg is. Hij werkt daar enige weken. Hij preekt met veel opening. Er is een geestelijke beweging gaande onder de theologiestudenten. Zal dit het begin zijn van een nieuwe ”Great Awakening”?

En dan het grote contrast. Plotseling sterft Jonathan Edwards in de rectorswoning, in aanwezigheid van zijn dochter. Zijn vrouw kan er niet bij zijn. Hij wordt begraven naast zijn schoonzoon. In datzelfde jaar zullen ook zijn dochter Esther en zijn vrouw Sarah sterven. In deze donkerheid schijnen de laatste woorden van Jonathan Edwards als een helder licht: „Vertrouw op God en u zult nimmer beschaamd worden.” Met deze belijdenis wil ik dit boek hartelijk aanbevelen.