De Duitse kranten staan er vol mee, in talkshows op televisie gaat het over niets anders. De enigszins mysterieuze massa van duizenden demonstranten die onder de naam ”Pegida” door Dresden en inmiddels andere steden lopen. Ze zwijgen tegenover politici; microfoons van journalisten slaan ze narrig weg. Hoogstens wordt de verbouwereerde verslaggever van dienst uitgescholden voor „leugenjournalist.”

Pegida staat voor Patriotische Europäer gegen die Islamisierung des Abendlandes, ofwel Patriottische Europeanen tegen de islamisering van het Avondland. Als de massa al een kik geeft, dan klinken er eensgezind leuzen zoals: „Wij zijn het volk”, een verwijzing naar wat de DDR-burgers riepen in aanloop naar de val van de Muur, 25 jaar geleden. Maar ook: „Allen die Duitsland haten moeten het land verlaten.”

In praatprogramma’s proberen politici, wetenschappers en journalisten de beweging te duiden. Zijn het neonazi’s, rechts-conservatieven of simpelweg bezorgde burgers? Vertwijfeling heerst bij de duiders. „We hebben hen uitgenodigd om te komen praten, maar ze willen niet”, schokschouderde presentator Günther Jauch afgelopen weekend.

En dus zit naast hem Bernd Lucke, de leider van Alternative für Deutschland. De hoogleraar stond aan de wieg van deze anti-europartij, die veel onderbuikgevoelens weet te kanaliseren. Ook hij wenst zich niet te verbinden aan Pegida, maar toont wel begrip voor de onvrede onder de burgers.

De Heute Show van tv-zender ZDF heeft een list verzonnen om de zwijgende massa toch aan het praten te krijgen. Het satirische tv-programma stuurde een journalist met bontmuts op de betogers af die zich voordeed als verslaggever van de Russische staatstelevisie. Hij maakte de tongen wel los.

Voor de camera uitten de mensen hun angst voor de in hun ogen steeds verder oprukkende islamisering. „Straks komen ze hier in Dresden en hakken ze mijn hoofd af”, zegt een man. Een andere oudere betoger uit zijn zorgen over de stabiliteit van de pensioenen en een derde zegt dat hij last heeft van moslims. „Hoe dan?” vraagt de verslaggever. De man vertelt dat zijn auto werd gestolen door een Serviër. „Een moslim?” Nee, maar dat maakt voor deze man geen verschil meer.

De tragikomische gesprekken baren de politici in de studio nog meer zorgen. „Hoe kunnen we met deze mensen in gesprek als ze zelf niet eens wensen te praten?” vraagt CDU-Bondsdaglid Jens Spahn zich hardop af. „Deze mensen hebben hun algehele vertrouwen in de politiek en de media verloren. En ze geven ons niet de kans om de breuk te herstellen.”

De enige keer dat een van de Pegidavoormannen, Lutz Bachmann, met de media wilde praten, was eerder dit jaar met de internationale kranten The New York Times en de Financial Times. In de laatste noemde hij Frankrijk en Nederland als afschrikwekkend voorbeelden van een mislukt integratiebeleid, met „extremistische partijen” zoals de PVV tot gevolg. Dat wil hij voorkomen in Duitsland met de Pegidabeweging, met een nadruk op geweldloos protest.

Toch wordt Bachmann met veel argwaan beschouwd door politici zoals Spahn en Lucke. De AfD-leider ziet een verschil in de officiële standpunten van de beweging en in de leuzen die op straat worden geroepen. Tegelijk verwijt hij de gevestigde partijen dat zij dit deel van de samenleving in de steek hebben gelaten.

De meeste betogers zouden bestaan uit „gewone bezorgde burgers”, zeggen diverse wetenschappers, een doorsnede van de Duitse samenleving. Maar, zegt politicologe Gesine Schwan, die verbonden is aan de socialistische partij SPD, „dat betekent niet automatisch dat deze doorsnede democratische standpunten vertegenwoordigt.”

Vooralsnog blijft het een dans van onbegrip tussen de „Wutbürger” –woedende burgers– die zwijgend hun ronde lopen in steeds meer Duitse steden, en 
de politiek. Een massa die zich niet gehoord voelt door de politiek en de media, bezorgd is, complotten ziet van moslims, Amerikanen of Russen. Een antwoord op hun zorgen willen ze niet horen. Vooralsnog volstaat voor hen het stille geborrel van de onderbuik.