Commentaar: De aarde als mediawereld wordt steeds gruwelijker
Hoe is het mogelijk dat terroristen onschuldige kinderen tot doelwit maken van aanslagen, zoals dinsdag gebeurde in Peshawar? De verslagen en beelden herinneren aan wat zich in 2004 in een school in het Russische Beslan voordeed, toen ook veel kinderen het slachtoffer werden van een terroristische actie.
Wie doet nu zoiets? Brandt die vraag niet op ieders lippen bij het lezen over het bloedbad in de Pakistaanse grensstad? Wie zoiets doet is qua normen en waarden volslagen ontspoord, zeggen we dan – terecht.
Daders zien dat uiteraard anders. Zij hebben juist een proces van demonisering van de ánder doorgemaakt, van zíjn ontmenselijking, waardoor die tot ”een ding” is geworden en tot een legitiem doelwit, zijn kinderen incluis.
Als iemand dát proces ondergaat, geeft hij er blijk van pas echt te zijn ontspoord omdat iedere medemenselijkheid is verdwenen achter een waas van haat. Wat iemand wel of juist niet heeft misdaan speelt dan ook geen rol meer: niet diens gedrag maar zijn bestaan op zich is al reden tot vernietiging.
Rond de school in Peshawar speelde de al langer gaande escalatie van geweld over en weer –tussen het Pakistaanse leger en de Pakistaanse taliban– een rol bij dit proces van barbarisering. Maar niet minder deed dat de dodelijke combinatie van radicaalislamitische ideologie en tribale vrijheidsdrang.
De regio waarin de school staat geldt al sinds jaar en dag als vrijgevochten en gevaarlijk, als een gebied waar het recht van de sterkste geldt en de regel van oog om oog en tand om tand tot de laatste kies wordt gevolgd. Precies in dát gebied hebben zich ook nog eens al-Qaidastrijders bij de Pakistaanse taliban gevoegd, en met hun radicaalislamitische ideologie vergiftigt deze groepering sindsdien de kijk op tegenstanders.
Maar er is wereldwijd ook sprake van een omgekeerde beweging en die begint dichter bij huis. Zo lijkt onder mediavermoeide westerlingen de wereldkaart steeds humanitair-emotioneler te worden ingekleurd. Dat wil zeggen dat pas zodra er verschrikkelijke dingen gebeuren we overeind komen en onze verontwaardiging tonen.
Wie wist tot dinsdag waar Waziristan lag? En waar komt IS met zijn gruwelijke onthoofdingsvideo’s ineens vandaan? Zowel de taliban in Pakistan (en Waziristan), als de opkomst van IS in Irak kennen een lange voorgeschiedenis die voor niemand onbekend hoeft te zijn, maar de meesten van ons kennen die niet. Omdat ze van alle kanten en op ieder moment worden bestookt met nieuws, nieuwtjes en berichten is hun beperkte toelatingsbeleid op mediagebied te begrijpen, ongelukkig is het wel. Zo komt verontwaardiging over wreedheden vaak te laat en er valt veelal ook weinig meer aan te doen.
Bovendien zit er een gevaarlijke trend aan vast: wie de aandacht van westerlingen wil hebben moet steeds gruwelijkere dingen doen. De onthoofdingen van IS zijn daarvan een voorbeeld. Zo wordt de aarde tot mediawereld. Een wereld van uitersten, die elkaar ook nog eens versterken. Voor een bétere wereld is meer nodig.