”Volk van beloften”
Auteur: Beatrijs van den Berge
Uitgeverij: Den Hertog, Houten, 2003
ISBN 90 331 1759 2
Pagina’s: 248
Prijs: € 16,50. Gewone mensen waren het, die het ”volk van beloften” vormden. Vaak waren ze er helemaal niet blij mee dat ze tot een bijzonder volk behoorden. Soms leek het of het alleen maar ellende bracht, zoals in de strijd tegen de Romeinen, in Spanje tijdens de vervolgingen of gedurende de holocaust. In haar debuut ”Volk van beloften” neemt Beatrijs van den Berge haar lezers 3000 tot 50 jaar mee terug in de tijd.

De vijf verhalen spelen zich af tijdens vijf bijzondere perioden in de geschiedenis van het volk Israël. De auteur brengt de personen heel dichtbij, als mensen die het leven van alledag leven. De omstandigheden en hun afkomst maken hun verhaal bijzonder. Het zijn geen helden, evenmin gaat het om goedkope bekeringsgeschiedenissen.

Eljakim ben Machir buigt pas na dertig jaar zijn harde kop. Hij is er bij als de soldaten van Herodes zijn jongere broertje doden omdat ze op zoek zijn naar een Koningskind. Hij heeft de verhalen van een herder gehoord en zag de oosterlingen het huis van Jozef en Maria bezoeken. Zijn leven lang neemt hij het „die Jezus met Zijn ouders” kwalijk dat Hij opeens was verdwenen. Met de daaraan verbonden consequenties voor Bethlehems bevolking. Wanneer er jaren later geruchten klinken van het optreden van een wonderdoende profeet, moet hij daar het zijne van hebben.

Als de Israëlieten op de zevende dag rond de muren van Jericho lopen, bevalt Kadmiëls vrouw van hun derde dochter. Hoewel Kadmiël geniet van het land Kanaän, kan hij er niet in berusten dat hij geen zoon heeft. Als dan de mooie Sua, een Kanaänitische, zijn pad kruist, laten de gevolgen zich raden. Hij krijgt zijn zoon, maar wat brengt zijn keuze tegen Gods wet veel bitterheid met zich mee.

Het laatste bolwerk
Hoe moedig de strijd om de tempel ook wordt gevoerd, de felle weerstand eindigt in een bloedbad. Matthias, tweelingbroer van Esther, geeft zich uiteindelijk over en wordt als krijgsgevangene tewerkgesteld. Zo bouwt hij mee aan de dam die de onneembare vesting Masada uiteindelijk zal doen vallen. Masada, waar Esther en zijn ouders zich hebben verschanst, samen met bijna 1000 andere Joden. Hij zal hen niet weerzien: bevelhebber Eleazar ben Jair verordent dat ze in vrijheid zullen sterven.

Conversos (bekeerlingen) of Marranos (letterlijk: zwijnen, Joden die heimelijk hun geloof behielden), het maakt in Toledo (Spanje) aan het eind van de vijftiende eeuw niet veel uit: beide soorten Joden staan als onbetrouwbaar te boek. Steeds meer worden er op de brandstapel gebracht. Chasdai en Jumila wonen met hun kinderen in het getto, maar mogen er hun Joodse geloof belijden. Heel anders is dat voor Diego en Elise. In het diepste geheim zijn ze het Jodendom trouw, maar ze zijn Conversos. Dan sluit het net van de Inquisitie zich langzaam om hen en hun baby Salomon.

Vanachter het Poolse prikkeldraad bevrijd, komt Hanna in Nederland eerst weer in een kamp terecht. Na die ontgoocheling mag ze bij een tante in Amsterdam wonen. Daar ontmoet ze Bram. Hij is een echte zionist die tijdens zijn onderduiktijd veel geleerd heeft van een orthodoxe Jood. Zijn conclusie is „dat dit volk, het land Israël en hun God onlosmakelijk verbonden zijn.” Zo Joods als Bram zich voelt, zo hard vecht Hanna ertegen: „Ik heb in mijn leven genoeg ellende ondervonden van het feit dat ik Joods ben, en dat wil ik vanaf nu het liefst zoveel mogelijk vergeten.” Hanna wil niet naar het mandaatgebied Palestina, maar naar Amerika emigreren. Ondertussen verdiept hun vriendschap zich, wat niet zonder gevolgen blijft. In oktober 1948, enkele maanden nadat de staat Israël is uitgeroepen, vaart het echtpaar Haifa’s haven binnen tijdens het Loofhuttenfeest.

Turbulente episoden
Vijf turbulente episoden uit Israëls geschiedenis worden geschetst in persoonlijke verhalen. Bij bepaalde situaties kun je jezelf afvragen of het waarschijnlijk is dat ze zo zijn geweest. Grove onwaarschijnlijkheden bevat dit boek echter zeker niet. Het geeft op een boeiende manier een beeld van belangrijke fases in Israëls geschiedenis. Wie hier in een notendop kennis van wil nemen of er op een gemakkelijke wijze iets meer van wil weten, vindt in dit boek de aanzet. Wie zich verder wil verdiepen, kan kiezen uit de literatuurlijst achterin.