”Advocaten, strafpleiters - over opsporingsmethoden, hun praktijk en de glamour van het vak”
Auteur: Marian Husken
Uitgeverij: M., Amsterdam, 2003
ISBN 90 225 37382
Pagina’s: 431
Prijs: € 15,95. Vader en zoon Moszkowicz, Gerard Spong, Wim Anker, Stijn Franken, Piet Doedens. In het boek ”Advocaten” van Marian Husken, journalist bij Vrij Nederland, bieden roemruchte strafpleiters een blik achter de schermen van de advocatuur. Dat levert een fikse portie kritiek richting boevenvangers op. Van raadslieden kun je nauwelijks anders verwachten.

Strakke pakken, glimmende auto’s, gladde praatjes. De gemiddelde burger staat niet te trappelen om bij het crème de la crème van de Nederlandse strafadvocatuur een tweedehands auto aan te schaffen. In het boek ”Advocaten” verzekeren strafpleiters om het hardst dat ze zich niet inlaten met kwade zaken, maar puur de rechten van de verdachte verdedigen.

Toch zal menigeen zich ongemakkelijk voelen als raadsman mr. Wim Anker verhaalt hoe hij de zaak benadert waarin een verdachte tegenover hem erkent een moord te hebben gepleegd, maar tegelijk zegt tegenover de rechter te zullen ontkennen. „Als de beschrijving (door getuigen, JV) van de dader bijvoorbeeld alleen bestaat uit het gegeven dat hij twee oren heeft en zwart haar en er geen voet- en vingerafdrukken zijn gevonden, dan is het bewijs flinterdun. De kans is groot dat er bij de rechter een vrijspraak uitrolt. Ik zal die man dan in zijn proceshouding steunen. Ik heb geen problemen met mijn geweten als zo iemand dan vrijkomt.”

Inbreken
Menig advocaat klaagt in het boek steen en been over opsporingsmethoden. De IRT-affaire in de jaren negentig, waarbij de commissie-Van Traa de vinger legde bij omstreden politieactiviteiten, heeft justitie weinig geleerd, betogen de strafpleiters eendrachtig. Sterker, in de in 2000 in werking tredende wet BOB (bijzondere opsporingsbevoegdheden) is geregeld dat inzet van bijvoorbeeld politie-infiltranten mogelijk moet blijven. „De nieuwe wet legitimeert in wezen al die overtredingen uit het begin van de jaren negentig. Terwijl het parlement er indertijd schande van had gesproken”, fulmineert advocaat mr. Jan Boone.

In het boek krijgen de advocaten de vraag voorgelegd hoever ze moeten gaan in de verdediging van hun cliënt. Boone is bereid daar voor in te breken. „Als ik weet dat ergens op een politiebureau een papier ligt dat de onschuld van mijn cliënt zou kunnen bewijzen en dat wordt achtergehouden, zorg ik ervoor dat dat papier hoe dan ook boven tafel komt.”

Sommige raadslieden geven geen cent voor de rechtspraktijk in Nederland. Zo vindt advocaat mr. Adèle van der Plas dat de politie op een ontoelaatbare manier rommelt met het afluisteren van telefoons. De rechter geeft daar ook nog zijn fiat aan. „Ik ben opgegroeid met het idee dat je in een rechtsstaat kunt opkomen voor een individu en dat die inspanning wordt beloond als iemand niet schuldig blijkt te zijn aan wat ten laste wordt gelegd. Maar dat is allang niet meer zo. Ik vind dat bedroevend.”

Strafpleiter mr. Geert-Jan Knoops, raadsman van onder meer de Twee van Putten, loopt minder hard van stapel. „Nederlandse rechters zijn nog altijd echt onafhankelijk, in die zin dat ze zich niet laten leiden door de politiek, maar zelfstandig beslissingen nemen.”

Borrel
Veel strafpleiters voelen er niet voor om verraders uit het criminele circuit bij te staan. Mr. Peter Plasman, die onder meer directeur R. Bakker van SE Fireworks bijstond, heeft er echter geen problemen mee om verklikkers te verdedigen. „Hoe voel je je dan als advocaat als je iemand bijstaat die aan jou een gruwelijk zedendelict heeft bekend? Er gebeuren gewoon de afschuwelijkste dingen en dan tillen sommigen van ons verraad eruit als iets speciaals. Maar persoonlijk word ik liever verraden dan aan een mes geregen.”

Over de strafrechtspraak in Nederland is mr. Stijn Franken, raadsman van Volkert van der G., „niet optimistisch” gestemd. „Dat geldt zowel voor advocaten, als officieren als rechters. De goeden niet te na gesproken. Voor alle drie groepen geldt dat ze te vaak het dossier, de relevante wetgeving of de jurisprudentie niet blijken te kennen.”

Er wordt meer dan eens te weinig tijd uitgetrokken voor de behandeling van een zaak, zegt Franken. „Iedere advocaat overkomt het tegenwoordig dat hij of zij denkt: hebben de rechters nu wel geluisterd naar wat ik met mijn verweer heb aangetoond? Het lijkt er vaak op alsof de motivering van het vonnis van tevoren is opgeschreven.”

Verschil van mening bestaat er over de vraag of raadslieden een vriendschappelijke band met hun cliënt kunnen hebben. Mr. Willem Anker houdt graag een beetje afstand. „Als een rechtszaak goed is afgelopen, heb ik ook wel eens een borrel gekocht in het café tegenover de rechtbank hier in Leeuwarden. Maar ik vind dat je niet naar verjaardagen of familiebijeenkomsten gaat. Je moet voorkomen dat het publiek gaat denken: advocaat en cliënt zijn één. Echt, distantie moet er zijn.”

Eenzijdig beeld
”Advocaten”, een pil van 431 pagina’s, biedt een interessante blik in de keuken van de strafadvocatuur. Het tot in detail terugblikken op drugszaken uit de IRT-tijd is soms wat te veel van het goede. Logischerwijs biedt een boek met interviews met louter advocaten een eenzijdig beeld op strafrecht. Strafpleiters hangen per definitie aan één kant van het bootje: ze hameren op rechten van de verdachte. Voor de gemiddelde burger zal de privacy van verdachten echter niet zo zwaar wegen. Die wil dat criminelen achter de tralies verdwijnen.

Deals met criminelen (boeven met boeven vangen) zijn veel advocaten een gruwel. In kringen van het openbaar ministerie klinken echter andere geluiden. Dat bleek onlangs in de affaire rond de pogingen om een aanslag te plegen op officier van justitie mr. J. Plooy, bekend geworden van de zaak Volkert van der G. Menig aanklager heeft er geen bezwaar tegen om een deal (over strafvermindering) met een crimineel te maken om de man die de aanslag beraamde achter slot en grendel te krijgen.