Conservatief Café: een thuis voor conservatieven
Een conservatieve stad, noemde de Engelse historicus A. C. Duke het Gouda van de zestiende eeuw. Hervormingsgezinde ideeën sloegen er niet aan en stuitten zelfs op verzet. Die tijd ligt ver achter ons, maar de stad herbergt sinds 2009 wel het Conservatief Café (CC).
Was eerst stadscafé De Zalm de vaste stek van het CC, tegenwoordig is dat sociëteit De Réunie. In de Heerenkamer van dat etablissement heeft zich op maandagavond 27 oktober een representatieve groep van 21 CC-bezoekers verzameld.
Afkomstig uit de directe omgeving van Gouda, maar ook uit Den Haag, Rotterdam, Amsterdam, Veenendaal en zelfs uit Urk. Iets minder dan de helft rekent zichzelf tot de gereformeerde gezindte, blijkt uit een peiling. Zeven aanwezigen geloven nergens in.
Onder enkele kroonluchters en gadegeslagen door de Engelse oorlogspremier Churchill bespreken ze wat het CC voor hen betekent. De conservatieve vrienden (onder wie drie vrouwen) komen naar de CC-avonden voor de „sprekers”, de „thema’s”, „meningsvorming”, of gewoon voor de „sfeer.”
„De kracht van het Conservatief Café is dat het informeel is”, zegt Petra van der Pol. „Of je nu drie keer komt, of zeven keer, alles is goed.”
Kritischer is Frans Groenendijk: „Ik zie vooral een gezellig samenzijn van mensen die het met elkaar eens zijn. Het echte debatkarakter spat nog niet van de avonden af.”
Maar dat hoeft voor Corné Verboom ook helemaal niet: „Voor een snel debat zet ik de tv wel aan, het gaat mij om de inhoud.”
Waar iedereen het over eens is, is dat het CC een veilige setting biedt voor gesprek. Inhoudelijk delen de conservatieven een pessimistische mensvisie, ze verzetten zich tegen de idee van een maakbare samenleving en ze hechten veel waarde aan goede opvoeding, onderwijs, traditie en cultuur.
Maar verder is het bij hen bepaald niet altijd koekoek één zang, blijkt ook nu weer. Zo is slechts de helft het eens met de stelling dat conservatisme als politieke filosofie alleen toekomstbestendig is als het christelijk geïnspireerd is. „Sommige avonden zijn behoorlijk christelijk”, merkt medeoprichter van het CC Frank Verhoef op. „Dat schrikt klassiek-liberalen en PVV’ers af. Sommige seculieren hebben daar moeite mee.”
Wanneer een ander opmerkt dat een conservatief tegen het homohuwelijk moet zijn, stuit hij op enig verzet. „Hoezo? CDA-Kamerlid Keijzer denkt daar anders over, maar die mag zich wel conservatief noemen.”
„Wij als conservatieven zijn qua achtergrond heel divers”, vat CC-bestuursvoorzitter Wilco Boender samen. „En dat wil ik graag zo houden. Dat bevordert het debat. Als een christen hier zijn visie op mens en samenleving kan toelichten voor een liberaal biedt dat meerwaarde.”
Waar „we de afgelopen jaren zeker in geslaagd zijn”, vult medeoprichter Frank Verhoef aan, „is mensen nieuwe mensen laten ontmoeten.”
Katholieke breedte
Conservatieven uit alle geledingen van de samenleving bijeenbrengen voor debat en ontmoeting was in 2009 het doel van de CC-oprichters Boender, Verhoef en Rutger Schimmel. Omdat de Edmund Burke Stichting geen bijeenkomsten meer hield, was er geen fysieke ontmoetingsplek meer voor conservatieven. Dat gat moest worden opgevuld, vonden de drie.
De bezoekers van de CC-avonden –de opkomst varieert van 80 tot 300 mensen– komen uit alle lagen van de maatschappij. Ze zijn student, stratenmaker, middenstander, groentehandelaar, docent, lobbyist of raadslid.
Politiek gezien is het een bont gezelschap: er zijn CDA’ers, ChristenUniekiezers, staatkundig gereformeerden, maar ook VVD’ers, PVV’ers en partijlozen. „De meesten hebben wel iets met het christelijk geloof”, licht Boender toe. „Wij zoeken in alle gebrokenheid de katholieke breedte.”
Het huidige, vierkoppige CC-bestuur –drie heren en een dame– bestaat uit drie orthodoxe protestanten en één orthodoxe rooms-katholiek.
Aanvoerder Boender, commercieel manager bij een bedrijf in de groensector, vindt het belangrijk om conservatieve waarden voor het voetlicht te brengen, juist in een tijd dat christenen steeds meer een kwetsbare minderheid vormen. Om tegenwicht te bieden tegen het „doorgeslagen gelijkheidsdenken. Dat bedreigt de rechtsstaat, die minderheden beschermt.”
Op de CC-avonden kunnen „niet-gelovige conservatieven wellicht samen met christenen bruggen slaan. Zodat wij „een stil en gerust leven kunnen blijven leiden in alle godzaligheid en eerbaarheid.””
Het CC waagt zich bewust niet aan praktische politiek en neemt evenmin stelling. „Wij faciliteren alleen het debat. Over thema’s als de positie van de vrouw, gezinswaarden en integratieproblematiek kan er bij ons heftig gedebatteerd worden. Juist op die onderwerpen zie je een scheidslijn tussen seculieren en christenen. Maar helaas ook tussen christenen onderling.”
Naast het CC is er in 2010 nog een Christelijk Conservatief Beraad gekomen, vooral gericht op christenen. Doel van dat platform –mede opgericht door Boender– is het christelijk-conservatieve gedachtegoed in Nederland uit te dragen.
Mooie boom
In vijf jaar tijd is het zaadje dat hij in 2009 heeft geplant, uitgegroeid tot een mooie boom, zei Boender tijdens het CC-lustrumfeest eerder dit jaar. „Voor velen voorziet die boom in een behoefte: voor de een maakt hij deel uit van een oase van traditie, cultuur en bezinning. Voor een ander is hij een schuilplek tegen de hagel van politieke hypes. Voor weer een ander fungeert de boom als een herkenbaar baken op een marktplein.”
De sprekers op de avonden komen uit de volle breedte van de conservatieve beweging. De conservatieve publicist Spruyt sprak als eerste; na hem kwamen onder anderen PVV’er Hartong, oud-VVD-leiders Wiegel en Bolkestein, toenmalig CDA-minister van Defensie Hillen, rabbijn Van de Kamp, generaal buiten dienst Berlijn en SGP’er Dijkgraaf. Arabist Jansen trad samen op met CU-Kamerlid Segers. CDA-topper Mona Keijzer, SGP-raadslid Lilian Janse uit Vlissingen en hoofdredacteur Mariska Orbán van het Katholiek Nieuwsblad waren ook van de partij.
Uitgeput is de sprekersvoorraad nog lang niet. Boender: „We kunnen de komende vijftig jaar nog vooruit. Gelukkig zijn er steeds mensen met conservatieve trekjes te vinden.”
De onderwerpen die op de CC-bijeenkomsten aan de orde kwamen, liepen uiteen van conservatisme, ontwikkelingssamenwerking, islam, de euro, defensie, rituele slacht, burgerparticipatie en de monarchie tot vrouwen in de politiek. Ook werden er boeken gepresenteerd, waaronder de lustrumuitgave ”Net mensen. Iedereen conservatief”, met daarin bijdragen van een aantal sprekers op CC-bijeenkomsten.
Slappe hap
Moeten conservatieven zich volgens Boender elders vaak verdedigen om hun opvattingen, bij het CC komen ze –ondanks hun verschillende achtergronden– thuis. Ze voelen zich er helemaal op hun gemak. Dat resulteert in een sfeer waarin alles besproken kan worden. Onder het genot van een borrel wordt er soms gesomberd, maar ook veel gelachen.
Uit de ontmoetingen op CC-avonden zijn lees- en vriendenkringen ontstaan, vertelde Boender rondom het vijfjarig bestaan van zijn initiatief. „En ze hebben deuren geopend over partij- en religiemuren heen. Dat is de winst geweest.”
Maar is het allemaal niet wat té vrijblijvend en té ontspannen? Terug naar de Heerenkamer van sociëteit De Réunie. „We moeten veel activistischer worden richting de politiek”, poneert Frank Verhoef aan de grote houten tafel. „Door te lobbyen kun je veel bereiken.”
„Je moet uitkijken dat we geen slappe hap worden”, mengt André Nieuwenhuis zich in de discussie. „Sta ergens voor.”
Ad Toet („ik hoor bij de inventaris”) heeft geen overspannen verwachtingen van de toekomst, blijkt na afloop van de avond. „Je ziet dat de meningen nogal uiteenlopen”, constateert hij. „Het blijft een leuke praatclub. Meer moet je ook niet willen.”
Voorzitter Boender is daar dik tevreden mee: „Zoals het nu is, zal het wel blijven.”
