Ds. Bas C. Buitendijk

Vorige week zaterdag maakte prof. dr. J. Douma bekend dat hij de GKV zal verlaten. Dat besluit kwam niet onverwacht. Hij heeft er eerder over gesproken en gaf daarbij aan dat zijn beslissing afhing van de besluiten die de generale synode die dit jaar bijeenkwam in Ede zou nemen. Nu die achter de rug is, is het voor hem duidelijk geworden. Een aantal van de genomen besluiten maakte dat hij nu wel tot zijn beslissing om de GKV te verlaten moest komen, zo schrijft hij in een verantwoording.

Zijn stap heeft verschillende reacties opgeroepen. Sommigen menen dat de GKV er blij mee mogen zijn dat Douma opstapt. Ze zetten hem neer als een ”grumpy old man” (oude mopperpot) die niet kan verkroppen dat zijn stem niet meer wordt gehoord. Anderen zijn geschokt en ervaren het vertrek van Douma als een niet te negeren signaal. Ik ben bang dat velen er niet zo mee zitten. Ze weten amper wie Douma is.

Persoonlijk ben ik verdrietig vanwege het afscheid van Douma. Ik heb veel van hem geleerd. En hij heeft veel betekend voor de GKV. Het doet me pijn dat hij nu ons kerkverband verlaat. Ik deel voor een groot deel zijn zorgen. Zorgen die er al langer leven. Maar ik begrijp niet echt waarom Douma juist op dit moment deze keuze maakt.

Meerstromingenkerk

De GKV zijn kerken in transitie, zo luidt een veelgehoorde uitspraak. Kerken in de overgang. Daar kun je van alles bij denken en grapjes over maken. Maar iedereen kan zien dat de GKV snel veranderd zijn de afgelopen jaren. Was vroeger het ideaal dat het overal hetzelfde ging in de kerkdienst, van Roodeschool tot Maastricht, nu lopen de liturgische praktijken van de plaatselijke kerken soms ver uiteen.

Onderwerpen waar niet zo lang geleden iedereen het over eens leek te zijn, zoals de vrouw in het ambt, staan nu ter discussie. Kerken die bekendstonden als gesloten en afgezonderd, gaan nu de straat op in missionaire en diaconale projecten. Van een kerk die (ogenschijnlijk) één gezamenlijke stroming had, zijn we een meerstromingenkerk geworden.

Werd er vroeger met spanning uitgekeken naar de besluiten van classes en synodes, nu is er weinig belangstelling voor wat er in meerdere vergaderingen gebeurt en wordt besloten. Kerken trekken zich soms niets aan van wat er in die meerdere vergaderingen is afgesproken. Ik zou deze opsomming kunnen aanvullen met veel meer voorbeelden.

”Nog”

Het is mij er niet om te doen al deze veranderingen op één grote hoop te gooien en te verwerpen. Zoals wel vaak wordt gedaan door hen die zorgen hebben over de GKV. Douma besteedt bijvoorbeeld ook aandacht aan de liturgische verschillen in de kerken. Ik heb daar niet zo veel moeite mee. Al besef ik terdege dat geloven en liturgie met elkaar verweven zijn en elkaar beïnvloeden. Maar liturgie is veelkleurig en kan per gemeente anders ingevuld worden.

Wat mij meer zorgen baart, is het woordje ”nog”, dat zowel in de zogenoemde ”progressieve” als in ”behoudende” kring wordt gebezigd. In een zin als: „We hebben nog niet de vrouw in het ambt”, of: „We kunnen homoseksuele relaties nog niet erkennen.” Dat woordje ”nog” suggereert dat het er wel naartoe gaat. Voor de een is dat een kwestie van geduld. Straks is het zover. Voor de ander een punt van grote zorg.

Dat woordje ”nog” klinkt alsof de GKV een beetje achterlopen en aan een inhaalproces bezig zijn. Of dat we op een niet te stoppen weg zijn naar de vrouw in het ambt en naar erkenning van homoseksuele relaties. Dat maakt het wel spannend in de GKV.

De generale synode in Ede heeft besluiten genomen. Sommige besluiten, juist die over heikele kwesties, zijn met moeite tot stand gekomen. Ze vragen ook nadere uitleg. En de kerken zullen er serieus naar moeten kijken. Meer dan de laatste tijd gebruikelijk is. Ondanks tijdgebrek en prioriteiten.

Want we kunnen synodebesluiten niet voor kennisgeving aannemen en vervolgens de schouders ophalen en doen wat we zelf willen. We moeten de synode ook niet op afstand houden en de besluiten over ons heen laten komen. De kerken zijn zelf verantwoordelijk. Naar mijn mening heeft de synode van Ede het onderlinge gesprek en de gezamenlijke studie niet onmogelijk gemaakt.

Basis

De verschillen zijn groot. De kerken divers. De standpunten liggen soms ver uiteen. Willen we vasthouden aan de leer van Gods Woord, naar de gereformeerde belijdenis, dan moeten we elkaar op die basis aanspreken.

De synode van Ede heeft die basis niet onderuit willen halen en dat ook niet gedaan. Het vergt studie van ons allemaal om vanuit Gods Woord antwoorden te geven op de vragen van deze tijd. Daarbij mag niet bij voorbaat uitgesloten worden dat het dezelfde antwoorden kunnen zijn als vroeger. Maar iedere generatie zal overtuigd door de Geest op basis van Gods Woord de weg zoeken die God wijst.

Doel daarbij moet niet zijn het in stand houden van de GKV, maar samen met allen die de gezonde leer van Gods Woord aannemen onze Heere en Redder Jezus Christus gehoorzaam te dienen. Daarin ligt de eerste roeping, in trouwe vervulling van onze dienst in onze eigen gemeente en woonplaats.

De auteur is vrijgemaakt gereformeerd predikant te Bunschoten-Oost.