Voor het eerst hebben twee organisaties –het budgetvoorlichtingsinstituut Nibud en de mantelzorg­vereniging Mezzo– in kaart gebracht wat er volgend jaar voor mantelzorgers financieel gaat veranderen als gevolg van nieuwe wet- en regelgeving.

Wat blijkt? Het inkomensverlies voor mensen die besluiten gedurende langere tijd voor een zieke, gehandicapte of hulpbehoevende te gaan zorgen, kan oplopen tot ruim 1100 euro per maand. Dat is niet niks. Kort door de bocht gezegd: jezelf opofferen voor een ander wordt niet beloond, maar financieel gestraft. Dat botst met elk gevoel van rechtvaardigheid.

Enige nuancering is wel op haar plaats. Als iemand besluit tijdelijk minder te gaan werken om te kunnen zorgen voor een behulpbehoevende vader of zieke moeder is het logisch dat er gedurende die periode minder salaris binnenkomt. Dat offer is onlosmakelijk verbonden met het fenomeen mantelzorg.

Maar uit het onderzoek van Nibud en Mezzo blijkt dat mantelzorgers op diverse manieren financieel worden gepakt. Ze krijgen te maken met een hogere bijdrage voor de AWBZ, kosten voor vervoer en huishoudelijke hulp, een korting op de AOW of een lagere kinderopvangtoeslag. Soms geldt zelfs een combinatie van genoemde gevolgen. Opgeteld bij de salarisvermindering kan het maandinkomen daardoor met maar liefst een derde teruglopen.

Dat is de financiële kant van de zaak. Een andere is de emotionele en fysieke belasting waar mantelzorgers mee te maken hebben. Van de 3,5 miljoen Nederlanders die langdurig en intensief hulp verlenen aan een familielid, vriend of buur, zeggen er 450.000 dat ze zich (te) zwaar belast voelen. Dat is geen aantal om laconiek over te doen.

De uitkomsten van het onderzoek staan in schril contrast met de door het kabinet geprezen participatiesamenleving. Er is veel voor te zeggen dat de overheid een stapje terug doet en de burger meer zelf moet oppakken, ook op het gebied van de zorg. Je hoeft echter geen groot licht te zijn om te bedenken dat de participatiesamenleving moeizaam van de grond zal komen als de burger financieel wordt gestraft voor z’n opofferingsgezindheid.

Gemeenten lopen zich dit jaar warm om vanaf 
1 januari 2015 een aantal zorgtaken van de overheid over te nemen. Daar hoort ook de verantwoordelijkheid voor mantelzorg bij. Volgens critici zijn gemeenten er nog lang niet klaar voor. Ze vrezen een chaos. Het is niet te hopen dat ze gelijk krijgen. Dat zou alleen maar in het nadeel van mantelzorgers zijn. Zij moeten juist gesteund worden en financieel niet meer hoeven te lijden dan billijk is. Het rapport van Nibud en Mezzo mag in geen geval in de onderste bureaula verdwijnen, maar verdient een plaats op de stapel ”urgent”.