De lijst misstanden die de klokkenluider, Arthur Gotlieb, opsomde was groot. De vertrouwelijke omgang met patiëntgegevens binnen de NZa zou niet zijn gewaarborgd. Onder druk van het ministerie zou de NZa een verzoek om extra middelen van het Oogziekenhuis Rotterdam hebben toegekend, hoewel de aanvraag niet voldeed aan de vereisten. Onder druk van VWS zou de NZa zijn harde conclusies over de verslechterende financiële situatie van sommige ziekenhuizen als gevolg van het kabinetsbeleid in een onderzoeksrapport fors hebben afgezwakt.

Onthullingen in media kwamen daar nog bij. Dienstreizen die de top van de NZa maakte en declaraties die hij daarvoor indiende, zouden niet stroken met de regels. Behalve het Oogziekenhuis zouden nog meer zorginstellingen financieel zijn bevoordeeld.

Een onderzoekscommissie onder leiding van een prominent lid van de Raad van State kwam met genuanceerde conclusies. De omgang met privacygevoelige gegevens binnen de NZa liet inderdaad te wensen over, maar het ministerie was niet op een ontoelaatbare manier in de verantwoordelijkheden van de NZa getreden. Wel waren de afspraken over de onderlinge communicatie nodeloos gedetailleerd en schuurde de besluitvorming over het Oogziekenhuis tegen de rand van het toelaatbare aan.

Accountantsbureau Flynth Audit BV was zelfs overwegend positief. Tientallen declaraties waren nageplozen; bij slechts vier waren vraagtekens te plaatsen. Weinig aan de hand dus, straalde Schippers uit. De NZa kreeg ruim de tijd om met een eigen verbeterplan te komen. Voor de twee NZa-bestuurders die na de onthullingen waren afgetreden, nam ze het in een brief aan de Kamer zelfs openlijk op.

Dinsdag zag de Kamer opeens een Schippers die de NZa-top keihard afviel. Dat de reis- en verblijfskosten voor congresbezoeken van de bestuurders meerdere keren waren betaald door verzekeraars die onder toezicht staan van de NZa, keurde ze streng af. Ook zegde ze in het debat over de NZa een waslijst aan verbetermaatregelen toe.

Wat haar omslag verklaarde, lijdt geen twijfel. De in de peilingen wegzakkende PvdA wil in een tijd van forse bezuinigingen geen gedoe over banden tussen het ministerie en grote zorgverzekeraars. En al helemaal niet over toezichthouders die gratis luxe reizen maken, hoe nuttig die ook mogen zijn. In de uren voor het debat verklaarde het rood aangelopen PvdA-Kamerlid Bouwmeester dan ook voor de camera’s dat „de mensen thuis” erop moesten kunnen rekenen dat de NZa zich voortaan alleen nog maar sterk zou maken voor „goede zorg tegen een eerlijke prijs.”

De toezeggingen die Schippers dinsdag deed, kwamen stuk voor stuk aan de wensen van Bouwmeester tegemoet. Commentaar van VWS wordt voortaan apart opgenomen in NZa-rapportages. Het statuut voor de onderlinge communicatie gaat op de schop. De declaratieregels voor NZa-bestuurders worden strenger dan streng. Controversiële verzoeken om financiële steun kunnen pas worden ingewilligd als de regels, met medeweten van de Kamer, zijn aangepast. En de Kamer mag de NZa vanaf nu jaarlijks een keer aan de tand voelen over hoe het werkelijk reilt en zeilt in de zorg.

Grondig uitpluizen hoe vaak de NZa onder druk van VWS rapporten heeft aangepast, zoals SP, PVV, CDA en GL wilden, vindt Schippers niet nodig. Alleen als VVD en PvdA dat nodig achten, wil ze het onderzoek naar het declaratiegedrag van de voormalige NZa-top laten overdoen.

Meerdere oppositiepartijen hielden zodoende aan het debat een flinke kater over. Dat maakte de erkenning die klokkenluider Gotlieb dinsdag postuum ten deel viel er niet minder om. Schippers moet door zijn zwartboek stevig aan het werk.