Commentaar: Poetin meer onberekenbaar dan vroegere communisten
Verwonderlijk is het natuurlijk niet. Het Westen besluit tot zware sancties tegen Rusland vanwege de opstelling van dat land bij de nasleep van ramp met de MH17. Poetin begint onmiddellijk een tegenactie. Een flink aantal landbouwproducten van westerse landen komt voorlopig Rusland niet meer in. En het Siberische luchtruim dreigt te worden gesloten voor westerse vliegmaatschappijen.
Ook al willen sommige media doen geloven dat deze maatregelen van Poetin het bedrijfsleven in ons land nauwelijks treffen, de effecten zijn er wel degelijk. Met name de land- en tuinbouwsector kan hier flink last van hebben. Het is daarom niet meer dan billijk dat de overheid deze bedrijfstak compenseert. Agrariërs bloeden meer dan de gemiddelde ondernemer door de strafmaatregelen van Moskou.
Zonder dat men zich nu direct moet laten leiden door sombere gedachten dient wel onder ogen te worden gezien dat Rusland het mogelijk hierbij niet zal laten. Moskou weet dat niet alleen zij van het Westen, maar het Westen ook van haar in zekere mate afhankelijk is. Wanneer Poetin bijvoorbeeld besluit tot het afknijpen van de gastoevoer, ontstaan er forse problemen.
Natuurlijk kan men tegenwerpen dat de Russische baas dit onmiddellijk in zijn eigen portemonnee gaat voelen. Dat is ook zo. Maar deze president wordt niet altijd gedreven door louter financieel-economische motieven. Het gaat hem uiteindelijk om eigen macht en eigen glorie.
Dat is ook het grote verschil met de tijd van de Koude Oorlog. Ook toen stonden het Westen en Rusland tegenover elkaar. En iedere vijftigplusser kan zich herinneren dat er toen perioden waren van grote spanning. Maar er was wel stabiliteit. Beide machtsblokken wisten precies wat ze aan elkaar hadden en hielden elkaar –dankzij een machtig militair en nucleair apparaat– in evenwicht. Daarbij was ook duidelijk dat de leiders in het Kremlin niet primair gedreven werden door persoonlijk eigenbelang, maar door een ideologie. Hoe verderfelijk die politieke leer ook was, het Westen kende de redeneringen en wist de consequenties.
Dat is nu geheel anders. Poetin wordt niet gedreven door een ideologie, maar door persoonlijke ambitie. Het gaat hem om zijn eigen lauwerkrans. Daarbij heeft hij het voordeel dat hij met niets en niemand rekening behoeft te houden. Dat was met de communistische bazen toch anders. Zij beseften dat ze ook binnen hun eigen partijapparaat in de gaten werden gehouden.
Het probleem voor het Westen is dat niemand weet wat er in het brein van Poetin omgaat. Wie kent hem eigenlijk? Wie denkt te weten hoe hij in elkaar steekt, komt steeds weer voor verrassingen te staan. Poetin lijkt veel op de bekende Russische baboesjkapoppen. Als je denkt te weten hoe de pop in elkaar steekt, word je verrast. Wie aan het hoofd van de pop draait, ontdekt snel dat er daaronder nog weer een nieuw poppetje zit. En ga zo maar door.
Die onzekerheid onderscheidt de huidige gespannen situatie in belangrijke mate van de tijd van de Koude Oorlog en schept onzekerheid.