Dat blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat is verricht naar racisme en rechts-extremisme. Van de onderzochte voorvallen waarbij sprake is van racistische of rechts-extremistische uitingen is in ongeveer 17 procent van de gevallen sprake van antisemitisch geweld, tegen 6 procent in een jaar eerder. Meer dan eenderde van de gevallen zou volgens de onderzoekers kunnen worden bestempeld als nieuw antisemitisme, dat wil zeggen dat er ofwel sprake is van een vermoedelijk allochtoon daderschap dan wel een duidelijk verband met de gewelddadigheden tussen Israëliërs en Palestijnen.

Uit de donderdagochtend door de Anne Frank Stichting en de Leidse universiteit gepubliceerde gegevens komt naar voren dat het aantal gevallen van antisemitisme dat in 2002 door het openbaar ministerie werd ingeschreven eveneens toenam ten opzichte van het jaar daarvoor: 60 gevallen tegen 41 in 2001.

De toename van gewelddadig antisemitisme had plaats tegen de achtergrond van een afname van racistisch en extreem rechts geweld in het algemeen: het totaalaantal gevallen kwam in 2002 uit op 264, terwijl het in 2001 nog om 317 voorvallen ging. Daarbij moet worden bedacht dat in 2001 het aantal incidenten tegen met name islamitische groepen of personen oplaaide na de aanslagen van 11 september. Andersom was er in die periode een aantal ernstige gevallen van geweldpleging met een (vermoedelijke) antichristelijke achtergrond. Zeker 60 procent van alle in dat jaar genoteerde voorvallen had plaats na de aanslagen in New York.

Onderzoekers Jaap van Donselaar en Peter R. Rodrigues concluderen dat hun gegevens het topje van de ijsberg te zien geven. Veel voorvallen blijven onbekend. Volgens becijferingen aan de hand van in Engeland ontwikkelde rekenmodellen doen zich in werkelijk tenminste vier keer zo veel gewelddadigheden voor. Maximaal kan het zelfs veertig keer zo veel zijn, zodat zich in Nederland wellicht vele duizenden gevallen van racistisch en rechts-extremistisch geweld per jaar voordoen.

In 2002 speelde de moord op Pim Fortuyn een belangrijke rol. Direct na de moord werden, met name via internet, tal van racistische uitingen gedaan, vaak in de vorm van bedreigingen en veelal in combinatie met agressieve uitingen, gericht tegen links. Veel van deze uitingen hadden tevens een antisemitisch karakter. Later richtte de vijandige houding zich vooral tegen links. Omdat veel gevallen niet zijn opgehelderd, hebben de onderzoekers deze stroom bedreigingen buiten beschouwing gelaten. De aantallen bedreigingen en gewelddadige voorvallen over 2002 vallen daardoor vermoedelijk aanzienlijk lager uit.

Van Donselaar en Rodrigues verbazen zich erover dat de overheid het probleem van het niet-melden van veel voorvallen niet serieus neemt. „Dit is verbazingwekkend gezien de belangstelling die de laatste tijd bestaat voor het al dan niet slagen van het integratiebeleid.”

Hoewel er over vorig jaar geen cijfers beschikbaar zijn, verwachten zij geen radicaal ander beeld. Het ernstigste voorval vorig jaar was volgens hen een brandstichting in een islamitische basisschool in Eindhoven op 15 juni. Ze wijzen verder op de sterke toename van racisme, antisemitisme en aanzetten daartoe via internet. „Het klemt des te meer dat aan de bestrijding van deze problematiek door de overheid zo weinig prioriteit wordt toegekend.”