Als je op internet gaat zoeken naar volwassen kleurders en hun ervaringen met kleurboeken, blijkt het einde zoek. De reacties stapelen zich op: „Ah, ja kleuren! Ben helemaal verslaafd! Mijn huishouden ligt vreselijk te verstoffen.” „Ik kocht er een voor mijn dochter, maar vond het zelf zo leuk dat ze het boek niet heeft gekregen.” „Ik kleur vaak ’s avonds nu, in plaats van tv te kijken of een boek te lezen.” „Ik schaamde me er een beetje voor, maar nu ik lees dat meerdere volwassenen het doen, ga ik van de week ook een kleurboek bestellen.”

Ik heb deze week ook gekleurd, op de redactie. Om het even te proberen. Iedereen die langsliep deed eerst een beetje lacherig, raakte vervolgens geboeid, begon spontaan te filosoferen en eindigde met het verzoek: „Als je die stapel straks weer kwijt moet, ik wil er ook wel eentje hebben!” Zo werkt dat dus, en dat heeft vast iets te maken met het afgebakende, rustgevende en toch enigszins creatieve karakter van kleuren.

In de gebruikersreacties op internet keert dat idee regelmatig terug: „Zodra ik mijn kleurpotlood op het papier zet, word ik vredig. Mijn ademhaling wordt langzamer, ik voel mijn hart tevreden kloppen.” „Ik ben helemaal niet creatief, maar heb iets nodig waar ik rustiger van kan worden als mijn hoofd niet uitgaat.” „Voor mij is het heel erg ontspannend, even mijn hoofd leegmaken.” „Het is echt rustgevend, en de voldoening als je het af hebt, heerlijk!”

Geen wonder dat kleurboeken worden ingezet bij allerlei therapieën en populair zijn in verzorgingshuizen. Voor ouderen blijkt het een mooi alternatief voor de kruiswoordpuzzel, maar ook jongere mensen met een druk leven, vooral vrouwen, zijn enthousiast. Blijkbaar is kleuren niet alleen een leuke hobby (zoals kaarten maken of poppen breien), maar heeft het ook een positief-kalmerend effect in een samenleving waarin mensen elke dag opnieuw veel te veel prikkels moeten verwerken.

Juist vrouwen zijn geneigd overbelast te raken als ze aan te veel dingen tegelijk moeten denken en zich geen tijd meer gunnen om zomaar eens stilletjes voor zich uit te kijken, gedachten de ruimte te geven en (onbewust) allerlei ervaringen te verwerken. Dan is een uurtje met een kleurboek dé manier om tot rust te komen. Je hoeft niet diep na te denken, je hoeft niets te verzinnen, je mag eindelijk je aandacht op één ding concentreren: hoe geef je een vlakje tussen zwarte lijntjes een prachtig groene, of rode, of oranje kleur.

Tegelijk máák je iets, hoe bescheiden ook –net als wanneer je een zelfbedachte maaltijd kookt of een trui breit–, en dat geeft altijd een enorm gevoel van voldoening. Elk kleurtje dat je toevoegt verandert het effect van de plaat, je mag hem zo mooi, zo zacht, zo fel, zo kleurrijk of verstild maken als je maar wilt. Je kunt er iets van jezelf in leggen, en het resultaat is tastbaar. Daar kunnen weinig andere bezigheden tegenop.

Als je een keus wilt maken uit het royale aanbod aan kleurboeken, zijn er veel dingen waar je op letten kunt. Bijvoorbeeld de kwaliteit van het papier (drukt het door, als je stiften gebruikt?), het karakter van de tekeningen (veel kleine details of juist veel grote vlakken), de afbeeldingen zelf (bloemen en dieren of abstracte patronen) en natuurlijk de filosofie erachter.

Kleurboeken zijn namelijk echt niet altijd even neutraal, en dan bedoel ik niet alleen dat je soms ineens een plaat met doodshoofden kunt tegenkomen (in ”Het tweede enige echte kleurboek voor volwassenen”). Juist het rustgevende, therapeutische karakter ervan maakt dat kleurboeken snel verbonden worden met ”mindfulness”, en soms ook gebruikt worden als voertuig voor allerlei psychologische, filosofische en religieuze ideeën.

Neem al die kleurboeken met mandala’s, die zich laten inspireren door het hindoeïstische en boeddhistische denken. In het dikke boek ”Mandala’s. 100 mandalatekeningen om in te kleuren en voor meditatiedoeleinden” van Madonna Gauding (uitg. Veltman, € 9,99) staat precies uitgelegd wat de bedoeling is van mandala’s kleuren, waarbij de auteur ervan uitgaat dat alle religieuze tradities, ook de christelijke, vergelijkbare „heilige cirkelpatronen als focus voor meditatie en genezing” kennen. Door zulke mandala’s te tekenen en te kleuren „ontdekken we de goddelijkheid van ons eigen centrum.”

Daar staat een uitgesproken christelijk getoonzet kleurboek tegenover, ”Kleur je leven” (uitg. Ark Media, € 6,95). Dat bevat niet alleen platen van bloemen, vlinders en gebruiksvoorwerpen, maar ook inkleurbare teksten als ”Where the Spirit of the Lord is there is freedom”, en ”Our God is an awesome God”.

Andere kleurboeken, zoals de twee delen ”Zin in kleuren” van Marja van ’t Wel (uitg. Act on Virtues, € 15), zijn erg psychologisch gericht. Bij de tekening van een ezel staan bijvoorbeeld vragen als „Wat is volgens jou het verschil tussen koppigheid en vastberadenheid?” en „Maak jij af wat je begint, of geef je gauw op?” Deze boeken bieden een serie dierenplaten met grote vlakken om te kleuren en mogelijkheden om zelf schaduwen en nuances aan te brengen. Daarin onderscheiden ze zich van andere kleurboeken voor volwassenen, die juist veel piepkleine details, fijne vlechtwerkjes en patronen bevatten.

Ten slotte zijn er ook nog volop ‘neutrale’ kleurboeken – en misschien zijn die wel het populairst. Bijvoorbeeld het dikke boek ”Creatief kleuren voor volwassenen” van Ana Bjezancevic (uitg. Deltas, € 10,95), voor wie van ingewikkelde behangpatronen houdt. Of de serie ”Het enige echte kleurboek voor volwassenen”, ”Het tweede enige echte kleurboek voor volwassenen” en ”Het enige echte kleurboek voor volwassenen op reis” (uitg. BBNG, € 9,95 per stuk), waar abstracte patronen worden afgewisseld met bloemen, mensen en vogels. Of het prachtige bloemen-en-bladerenboek ”Mijn geheime tuin” van Johanna Basford (uitg. Thoth, € 10,90) met tuinen om in te kleuren, doolhoven om te onderzoeken, verstopte vlinders en kevers om te ontdekken, en lege plekken om zelf in te vullen. Keus genoeg voor alle regenachtige dagen van de vakantie.