Verkiezingen in Nederland duren doorgaans één dag, daarna komt de uitslag. Zo niet in Indonesië. Wat na het stemhokje volgt, is minstens zo belangrijk. Dat komt door de enorme grootte van de Indonesische archipel en de gigantische hoeveelheid (190 miljoen) stemgerechtigde burgers, waardoor het even duurt voordat de stemmen zijn ver­zameld en geteld.

En zodoende moeten de bewoners van Sumatra, Kalimantan, Java, Bali, Sulawesi, de Molukken en Papoea (de belangrijkste eilanden van de Indonesische archipel) tot 21 juli wachten alvorens ze de uitslag van de presidents­verkiezingen te weten komen. En of hun nieuwe staatshoofd Joko Widodo (”Jokowi”) heet, of Prabowo Subianto.

Vanwege opiniepeilingen en exitpolls voor en tijdens de stembusgang wordt de winst nu echter al door de rivalen geclaimd. Zodoende gaan de meeste Indonesiërs er al van uit dat de nieuwe president Jokowi heet– hij zou zijn rivaal met een nipte meerderheid hebben verslagen. Prabowo zegt echter andere polls te hebben geraadpleegd waaruit blijkt dat hij de meeste stemmen heeft gekregen.

In een islamitisch land als Indonesië is echter ook de periode voorafgaand aan de verkiezingen belangrijk. Niet enkel vanwege de campagnes, maar ook om de rol van de Koran bij het maken van een keuze in het stemhokje.

”Sholat Istikhoroh” heet het gebedsritueel dat vrome moslims volbrengen als ze voor een belangrijke keuze staan. En ook voor hun gang naar het stem­lokaal worden burgers opgeroepen om dit ritueel te doen of te laten uitvoeren.

Het ritueel bestaat uit twee gebedsrondes, legt Ray Yen Yu-Tzien, onderzoeker aan de Nationale Universiteit van Australië, uit in een artikel op de website New Mandala. Daarna mag de gelovige verwachten dat er antwoord komt van Allah op zijn of haar vraag. Dat volgt dan in een droom, of via de Koran. In dat laatste geval moet op goed geluk de Koran worden opengeslagen: het vers dat of de tekst die dan vóór ligt bevat het antwoord.

Wie het stemadvies van Allah voor de Indonesische verkiezingen wilde weten, moest de naam in gedachten nemen van de presidentskandidaat die hij zelf zou willen kiezen, en vervolgens de Koran op goed geluk openslaan. Bevat het vers dat direct opvalt een negatieve boodschap, dan wordt de beoogde kandidaat door Allah afgewezen. Een positieve tekst betekent een bevestiging van de keuze.

Een wel heel helder stemadvies kwam van een geestelijke die in het voordeel van Prabowo een tekst kreeg waarin wordt gesproken over goede mensen die het paradijs verdienen. De tekst voor Jokowi ging over satan, die zichzelf aandiende als beschermer. Veel duidelijker konden de aanwijzingen niet zijn.

Nu iedereen wacht op de definitieve uitslag, neemt de vrees voor onrust onder de bevolking toe, al dan niet aangewakkerd door een van de kandidaten zelf. Vooral Prabowo wordt ervan verdacht een breekijzer achter de hand te houdenvoor het geval hij het aflegt tegen Jokowi. Prabowo is immers iemand uit de tijd van oud-president Suharto (aan de macht van 1967 tot 1998), die ook wel raad wist met hem onwelgevallige uitslagen.

Indonesiëkenner dr. Gerry van Klinken (Universiteit van Amsterdam) heeft onlangs uitvoerig beschreven voor welke wreed­heden Prabowo verantwoordelijk kan worden gehouden. Daarbij springt 1983 eruit: het jaar waarin het Indonesische leger op Oost-Timor zich te buiten ging aan wreedheden om voorstanders van onafhankelijkheid te straffen.

Het verschil met de oud-meubelmaker uit Solo, Jokowi, kan bijna niet groter zijn. Hij staat juist te boek als een man die dicht bij het volk wil staan.

Zijn populariteit is echter ook te danken aan het faillissement van het zittende regime van president Susilo Bambang Yudhoyono, stelt de Australische Indonesiëkenner Marcus Mietzner in een analyse. Bambang Yudhoyono heeft het in zijn laatste termijn als president volledig laten afweten door de welig tierende corruptie niet aan te pakken. Dat heeft de roep om „een echte man van het volk” alleen maar luider doen worden. Joko Widodo lijkt die leemte perfect te kunnen vullen.

Joko Widodo geliefd onder de armen

Iemand die voor de armen opkomt, graag een praatje met hen maakt en ook nog eens werk maakt van hun problemen.

Zo iemand is Joko Widodo (”Jokowi”), een van de twee kandidaten voor het presidentschap van Indonesië. En precies daarom willen de krottenwijkbewoners van Jakarta hem juist niet als president, merkte de Nederlandse onderzoeker Roanne van Voorst. Als gouverneur van Jakarta is Jokowi nu van grote betekenis voor de hoofdstedelijke armen en wie krijgen ze voor hem in de plaats zodra hij president van het land wordt?

Berucht en geliefd werd Jokowi in Jakarta met zijn ”blusukan”, onaangekondigde bezoekjes aan krottenwijken en aan overheidskantoren. Om direct met gewone mensen te praten, maar ook om ambtenaren achter de broek te zitten. Sinds Jokowi in 2012 gouverneur van Jakarta werd, rees zijn ster als iemand die echt begaan was met de gewone man en als een efficiënt opererende probleemoplosser.