Bij het oude Sabena was het ondenkbaar: een personeelsfeest, waar hoge heren en dames van de directie of raad van commissarissen zomaar aanwezig waren. En een baas die bovendien elke dag even de briefingruimte van bemanningen passeert, die in het hoofdkwartier is gevestigd.

„Of het een Nederlandse stijl van leidinggeven is?” De Nederlandse SN-topman, gedelegeerd bestuurder in ambtelijk Vlaams, Rob Kuijpers, blijft het antwoord schuldig. „Belangrijk is wel dat we nu communiceren met de mensen. Het personeel weet wie ik ben en mag me aanspreken.”

Laatst liep een piloot bij hem binnen. Enigszins geschrokken. Als vader van drie opgroeiende kinderen had hij geruchten gehoord dat de salarissen omlaag zouden gaan. Kuijpers: „Ik heb hem gerust kunnen stellen. Het is winst dat een piloot hier gewoon binnenloopt. Dat mag, dat kan. Dat was bij het oude Sabena nooit mogelijk geweest. Veel te bureaucratisch daar. Het is wel jammer dat die oude ziekte van vervelende geruchten nog wel in het bedrijf zit.”

Kuijpers trad anderhalf jaar geleden aan op verzoek van vertegenwoordigers van grote Belgische financiële instellingen, die wilden dat er weer een betrouwbare luchtvaartmaatschappij kwam die Brussel met de wereld verbond. Hoewel al gepensioneerd als Europees topman van koeriersbedrijf DHL trok een avontuur de doener Kuijpers wel aan.

Onbezoldigd is hij voorlopig aan de slag gegaan. „Ik heb mijn pensioen. Voorts krijgt ik m’n onkosten wel vergoed.” En er is een soort van premieregeling, die lonkt als eind dit jaar inderdaad de verwachte winst wordt geboekt. Waar het volgens Kuijpers naar uitziet. „Na de klap die de Irak-oorlog voor het reizigersverkeer was, zitten we weer in de lift. Er is een kleine kans dat we dit jaar al winst boeken. Dat zou echt een opsteker zijn.”

Kuijpers brak rigoureus met de oude, strakke en hiërarchische Belgische stijl van leidinggeven. Sabena, dat maar één boekjaar ooit winst maakte, was voor veel verkeersministers een geschikte plaats om partijvrienden aan een riante functie te helpen. Die bovendien vaak en gratis overal het Sabena-netwerk gebruikten.

Zo’n 90 tot 95 procent van de SN-medewerkers bestaat uit ’ex-Sabéniens’, maar dan vooral op lager niveau. Voor de top van de 1900 personeelsleden tellende maatschappij selecteerde Kuijpers op kwaliteit, ervaring en de mogelijkheid tot innovatie.

Hoewel al jaren woonachtig in België heeft de geboren Amsterdammer Kuijpers zich ver van de „typisch Belgische politieke spelletjes” gehouden. Hij ging wel een keer op bezoek bij koning Albert, ter kennismaking, en er zijn af en toe contacten met politici. „Maar verder zijn we gewoon een onderneming, die het zelf moet zien te redden.”

Onlangs lanceerde SN een nieuwe campagne. ”Passionate about you”, ”Gepassioneerd door u”. De klant staat centraal. „De service bij Sabena was toch werkelijk slecht”, stelt Kuijpers, die zich kon vinden in de alternatieve Engelse afkorting ”Such A Bad Experience, Never Again” (zo slecht, dat nooit meer). „Naast het verdwijnen van de kloof tussen management en personeel, is dat de andere winst. We denken aan klanten.”

In eerste instantie richt SN zich op de zakenreiziger, die flexibiliteit en punctualiteit wil. Dat laatste was met de goede technische vaardigheid, de veiligheid en het sterke Afrika-netwerk volgens Kuijpers wel een goed aspect van Sabena. „Dat zijn zaken die we wel hebben meegenomen naar de nieuwe onderneming.”

Van zakenreizigers alleen valt echter niet te leven. Vandaar dat SN zich nu ook richt op de toerist, die steeds meer stedentrips naar het buitenland maakt. „Een tikkeltje meer toeristenmarkt is welkom. In 2004 richten we ons ook meer op reisbureau’s.” Verder is voor Zuid-Nederlandse passagiers de oude Sabena-busdienst tussen Brussel en Eindhoven weer in gebruik gesteld. „Dat loopt nog niet zo heel hard”, erkent Kuijpers.

Of SN het op termijn zelf kan redden, blijft echter de vraag. De aandeelhouders (banken, verzekeraars en twee van de drie Belgische gewestelijke regeringen) praten over een fusie met Virgin Express, de goedkoper opererende maatschappij van de Britse zakenman Richard Branson. Kuijpers wacht die discussie af. „Maar dat er nog gepraat wordt, is al heel wat.”

SN heeft verder allianties met British Airways en American Airlines. Die laatste maatschappij doet een codeshare -delen van een vluchtnummer- met SN, dat daardoor Amerikaanse passagiers voor haar Europese en Afrikaanse netwerk krijgt. Verder toont het Spaanse Iberia belangstelling voor verdergaande samenwerking met de nieuwe maatschappij.

Afrika stond overigens na het Sabena-debacle met open armen te wachten op SN, dat op het zwarte continent eigenlijk alleen concurreert met Air France. Kuijpers: „Dat kregen we daar echt te horen op luchthavens: „Er is weer leven, Sabena landt weer.”” De nieuwe maatschappij vecht overigens niet tegen het gebruik van die oude naam. „Voor 60 tot 65 procent van de mensen zijn we gewoon nog Sabena. Maakt niet uit, als ze ons maar een beter Sabena vinden.”