Een aanzienlijk aantal ondernemers heeft het er op aan laten komen en overtreedt daarmee zodra 2004 begint de wet op de dierenbescherming. Van de in totaal 5,4 miljoen leghennenplaatsen zitten er nog circa 1 miljoen kippen in legbatterijen. Het overgrote deel zit dus in alternatief ingerichte huisvesting, waarvan krap 1,4 miljoen in verrijkte kooien.

Brancheorganisatie Svenska Ägg (Zweedse Eieren) treurt niet. In het bondsblad Fjäderfä (Pluimvee) signaleert hoofdredacteur Sven Secher dat er heel wat werk verzet is. Ongeveer 50 procent van de leghennen zit volgens de brancheorganisatie in scharrelsystemen en nog eens 20 procent is ondergebracht in zogeheten verrijkte kooien. De overschakeling gaat in een hoog tempo verder. „Een fantastische ontwikkeling”, meent Secher. „We kunnen constateren dat Zweden voorligt op alle andere landen bij een ontwikkeling die zij ook door zullen moeten maken. Dat is positief en iets dat de eierenbranche volledig dient uit te buiten.”

Dat de Zweden bij de afschaffing van de legbatterij inderdaad een voorsprong hebben op de rest van Europa, lijdt geen twijfel. Op de gemeenschappelijke Europese markt geldt nog een overgangstermijn tot uiterlijk 2012. Duitsland doet echter een poging om er al per 2007 van af te zijn. Als het in de EU echter net zo gaat als in Zweden, heeft de legbatterij nog een veel langere toekomst. De realisering van het Zweedse batterijverbod is namelijk sinds 1987 een zaak van pappen en nathouden geweest, waarbij telkens weer uitstel en dispensatie werd verleend.

Het begon in Zweden allemaal met de inzet van de beroemde schrijfster Astrid Lindgren, de bedenker van onder meer Pippi Langkous. Zij wist een volksbeweging tegen de legbatterij te veroorzaken. Het daarna door de politiek ingestelde verbod was daarvan het resultaat. Lindgren heeft het niet meer mogen meemaken dat de legbatterij volledig verdween. Bij haar overlijden in januari 2002 zag het er voor de overschakelijking op alternatieve systemen nog beduidend somberder uit dan nu.

Een van de twee factoren waaraan de vertraagde afwikkeling te wijten was, is dat er lang onzekerheid bestond over de inrichting van de eerdergenoemde verrijkte kooien. Dat zijn in feite ook legbatterijen, maar dan met meer ruimte per dier en tevens voorzien van een zandbad en een zitstok. Daarmee komt de verrijkte kooi tegemoet aan het natuurlijke gedragspatroon van kippen. De ontwikkeling van dergelijke systemen verliep echter langzaam, en nog langer duurde het voordat ze de officiële goedkeuring kregen van de autoriteiten.

De al wel goedgekeurde verrijkte kooisystemen waren nauwelijks beschikbaar, omdat de productie op een veel te laag pitje stond om aan de vraag te kunnen voldoen. Dat was een keihard argument, waarmee de ondernemers jaren uitstel hebben kunnen bewerkstelligen.

De andere factor was de groeiende import van eieren uit buurland Finland. De Finnen bleken in het geheel geen boodschap te hebben aan de dierenwelzijnsinspanningen van de Zweden. De legbatterij stond daar nauwelijks ter discussie, laat staan dat er voldoende politici waren die pleitten voor een verbod.

Nog lastiger voor de Zweedse leghennenhouders was uiteraard dat de bevolking de Finse batterijeieren nog kocht ook. De producten waren immers goedkoper. Kortom: nog een keihard argument dat tot uitstel en verlenging van de dispensaties noopte.

Inmiddels moeten echter, gezien het Brusselse beleid, ook de Finnen binnen afzienbare termijn uit de legbatterijen stappen. Doorslaggevender nog voor de realisering van het verbod in Zweden was dat ook de supermarkten eind jaren ’90 begonnen te vinden dat het nu maar eens afgelopen moest zijn met de ongebreidelde afzet van batterijeieren. Een van de leidende grootgrutters zette de toon door ze helemaal niet meer aan te bieden. De landbouwminister volgde door aan te kondigen dat het dispensatiebeleid zou worden beëindigd. Het argument van onvoldoende verrijkte kooien gold volgens de overheid niet meer.

Fervente batterijhouders lieten het er nog niet bij zitten en stapten naar de rechter, waar ze vervolgens nog gelijk kregen ook. De overheid bleek namelijk een procedurefout te hebben gemaakt: het verbod was niet op de juiste wijze aangemeld bij de EU. Die oneffenheid is begin dit jaar uit de weg geruimd en nu helpt er niets meer aan: na vandaag is de legbatterij in Zweden illegaal.