Het besluit van Dijksma volgt op maandenlang touwtrekken over het Masterplan Toekomst IJsselmeer, dat in maart verscheen. Uiteindelijk slaagden de staatssecretaris en de partijen achter het masterplan –waaronder de beroepsvissers, de sportvissers en Vogelbescherming Nederland– er niet in om in één schip komen.

Nu trekt de bewindsvrouw haar eigen plan: de visserij op snoekbaars, baars, brasem en blankvoorn wordt tussen 1 juli 2014 en 1 juni 2015 met 40 procent ingekrompen, de lucratieve spieringvisserij gaat twee jaar op slot en er wordt een nieuw beheersysteem uitgewerkt waarin de IJsselmeervisserij nog veel verder wordt beperkt.

Dat nieuwe systeem moet 1 juni volgend jaar ingaan en is gericht op herstel van de visstand in het IJsselmeer. Die is de laatste jaren dramatisch verslechterd. Dijksma streeft naar een „eerlijke” verdeling van de pijn, door rekening te houden met de feitelijke visvangst door individuele vissers in de jaren 2011 en 2012. Onbenutte rechten beschouwt ze als „de lucht” die uit het systeem moet worden gehaald.

Verder wordt de ontwikkeling van de visstand straks intensiever gevolgd. Op basis daarvan zal jaarlijks worden vastgesteld hoeveel vis van de diverse soorten gevangen mag worden.

De bij het masterplan betrokken partijen waren het erover eens dat de vissers moeten worden uitgekocht of schadeloos gesteld door de overheid. Dat is volgens Dijksma „geen begaanbare route”, schrijft ze aan de Kamer. Er is geen geld voor, noch in Brussel, noch in Den Haag. Bovendien zou een saneringsregeling voor de IJsselmeervisserij een precedentwerking kunnen hebben naar andere sectoren. Dat wil de staatssecretaris niet.

Dijksma had tijdens de onderhandelingen voorgesteld om de vangst van schubvis in het overgangsjaar met 85 procent te beperken. De 75 vissers zouden hiervoor een compensatie krijgen van in totaal 340.000 euro, gebaseerd op hun omzet in 2012. De vissers zouden dan een verklaring moeten ondertekenen dat ze niet gaan procederen tegen de gemaakte afspraken. Het geld wilde Dijksma uit het transitiefonds halen.

Dit potje, waar tot nu toe 2,25 miljoen euro in zit, is bedoeld om vissers te helpen bij het opzetten van andere poten onder hun onderneming (”verbreding”: het water opgaan met schoolklassen bijvoorbeeld of met toeristen; maar ook de ontwikkeling van streekproducten om meer waarde uit de vangst te halen) of het omschakelen naar ander werk. In het overgangsjaar zou dan geprobeerd moeten worden het fonds aan te vullen, waarbij Dijksma ook wilde kijken naar geld dat voor natuur is gereserveerd.

Het voorstel van Dijksma is door de sector afgewezen. De vissers willen hoe dan ook schadeloosstelling of uitkoop van hun vangstrechten. De bewindsvrouw betreurt het wel. „Ik heb mij maximaal ingespannen om tot een oplossing te komen. Dit heeft, hoewel een oplossing dichtbij leek, uiteindelijk niet geleid tot overeenstemming over een pakket maatregelen”, schrijft ze aan de Kamer.

Kamerlid Slob (CU) suggereerde eerder dit jaar om ander activiteiten in het IJsselmeergebied, zoals de exploitatie van windmolens en zandwinning, bij te laten dragen aan het transitiefonds. Dat is volgens Dijksma juridisch niet mogelijk. Wel wil ze samen met de provincies kijken hoe „creatief kan worden gekoppeld met voorgenomen projecten, bijvoorbeeld op het gebied van natuur en infrastructuur.” Ook oppert ze dat gemeenten die economisch profiteren van het feit dat ze nog een visserijkarakter dragen, een duit in het zakje doen.

De Nederlandse Vissersbond raamde de kosten van het uitkopen van vangstrechten eerder op 10 tot 15 miljoen euro. Urk, de gemeente met de grootste IJsselmeervissersvloot en een eigen IJsselmeervisafslag, steunt de vissersbond in zijn eis voor een ”warme sanering”.

De vissersbond wilde dinsdag niet reageren op het besluit van Dijksma. De bond heeft zijn hoop gevestigd op de Tweede Kamer, die zich woensdag buigt over de reactie van Dijksma op het masterplan.