Dezelfde jongen vertelde hoe de bril van zijn vader werd kapotgeslagen toen hij op een scheldpartij reageerde –„de officier van justitie zag geen reden om in actie te komen”–, en hoe zijn broer langs een man liep die hard begon te sissen – later bedacht de jongen pas dat het een verwijzing naar de gaskamers was.

Een paar voorbeelden, afkomstig van nog maar één lid van de Joodse gemeenschap in Nederland. Als antwoord op Bisschops vraag wat hij van het antisemitisme merkt.

Dat antisemitisme is „maatschappelijke en politieke werkelijkheid”, zei het Tweede Kamerlid vrijdag in Gouda tijdens de jaarlijkse themadag van het deputaatschap voor Israël van de Gereformeerde Gemeenten.

De dag belichtte ”antisemitisme als veelkoppig monster”. Een monster dat steeds weer de kop opsteekt, „soms in brute vorm, soms meer verfijnd”, zei tweede voorzitter ds. W. Silfhout.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden in Europa 6 miljoen Joden omgebracht, maar tijdens de bijna 2000 jaar daarvoor naar schatting ook 6 miljoen. Zeventig jaar na de oorlog is 20 procent van de Duitse bevolking „latent antisemiet.”

Bij het zoeken naar oorzaken van het eeuwenoude antisemitisme „kunnen we niet om het nare woord vervangingstheologie heen, waarbij de Bijbelse beloften van toepassing zijn op de kerk en de dreigingen en oordelen op het Joodse volk”, zei ds. Silfhout. „Helaas hebben velen de zogenaamde bloedtekst, Mattheüs 27:25 („Zijn bloed kome over ons…”), aangegrepen om de vervolging van de Joden uit te leggen als iets wat ze aan zichzelf te wijten hebben. Prof. H. N. Ridderbos had het over de onbewuste zelfvervloeking van het Joodse volk.”

Incidenten

Er ontstond een golf van verontwaardiging toen de 23-jarige Parijse Jood Ilan Halimi in 2006 werd doodgemarteld door een moslimbende. Een week geleden eiste een moorddadige schietpartij in het Joods Museum in Brussel dodelijke slachtoffers. „Daardoor ging er weinig aandacht uit naar de twee Joodse broers die in Parijs in elkaar werden geslagen toen ze de synagoge verlieten”, zei Kamerlid Bisschop.

En waarom is de quenelle zo populair, de groet met de naar beneden gerichte gestrekte rechterarm, geïntroduceerd door de al vaak wegens antisemitisme veroordeelde Franse komiek Dieudonné M’Bala M’Bala? „In Parijs wordt Joden vaak afgeraden om een keppeltje te dragen. In sommige buitenwijken van de stad komen Joden maar liever niet.”

„Veelzeggend” noemde Bisschop de winst van antisemitische partijen bij de Europese verkiezingen. En ook incidenten in Nederland „geven reden tot grote bezorgdheid.” „Slechts 5 procent van de Nederlanders zou antisemitische gevoelens hebben, en dat steekt gunstig af bij andere landen. Maar dat zijn dus wel 800.000 Nederlanders.”

Vervalste protocollen

Bisschop noemde de behoefte aan een zondebok in tijden waarin het slecht gaat en hardnekkige vooroordelen als oorzaken van het antisemitisme. Het aantal Joden wordt te hoog ingeschat, en een derde van de wereldbevolking gelooft ten onrechte dat Joden veel macht in de zakenwereld hebben.

Neem ook de Protocollen van de wijzen van Sion, een verslag van een vergadering van Joodse leiders die in 1897 zou hebben plaatsgehad in het Zwitserse Bazel. Deze wijzen van Sion zouden daar plannen hebben gesmeed om de Joodse wereldheerschappij te vestigen. Terwijl allang klip-en-klaar is aangetoond dat het verslag een vervalsing is, blijft het in de Arabische wereld immens populair.

Antisemitisme wordt te vaak –woensdag nog door minister Timmermans– in één adem genoemd met andere vormen van discriminatie, stelde Bisschop. „Dat is soep en vla in één bord; flink roeren, eet smakelijk. Het miskent de specifieke aard van het antisemitisme.”

De enige democratie

Israël is de enige democratische rechtsstaat in een zee van dictatuur, zei het Kamerlid. „We volgen Israël niet kritiekloos, maar als een vriend stellen we het vragen.”

Volgens rabbijn L. B. van de Kamp draagt het antisemitisme voor Joden een levensles in zich. Hij vertelde over een Roemeense rabbijn die puin moest ruimen in het verwoeste getto van Warschau. Vertwijfeld vroeg een volksgenoot hem: „Is dit nu wat de Eeuwige bedoeld heeft met ”uitverkoren volk”?” De rabbijn zei: „Kijk naar die Duitsers. Bij wie wil je horen, bij hen of bij ons?” „Die les”, zei de andere man later, „heeft me ervoor behoed mijn Jodendom op te geven.”

Het heeft lang geduurd voordat de gereformeerde gezindte weer oog kreeg voor het Joodse volk, zei ds. Silfhout. „Pas na publicaties van ds. G. A. Zijderveld en later van ds. R. Boogaard namen de Gereformeerde Gemeenten afstand van de vervangingstheologie. Dat heeft tijd nodig gehad, want er was veel onkunde.”

Twee maanden geleden noemde een rabbijn versterking van de Joodse identiteit het belangrijkste antwoord op het antisemitisme. „Maar er is een veel beter antwoord”, zei ds. Silfhout. „De kerk kan veel doen: Bijbelgedeelten over de blijvende betekenis van het Joodse volk in Gods heilsplan bestuderen, voorlichting geven aan jongeren en ouderen over Gods beloften voor het Joodse volk, het Evangelie verkondigen aan dat volk, en antisemitische uitdrukkingen tegengaan.

Maar hét antwoord is Christus. Alleen een hartelijke bekering tot God voor Joden en heidenen zal het antisemitisme een halt kunnen toeroepen. Dat doe je niet door tulpenbollen naar Israël te brengen, hoe goed bedoeld ook. Dat doe je niet door het orthodoxe Jodendom te steunen. Dat doe je ook niet door te geloven dat Christus het koningschap in Israël zal herstellen. Dat zal alleen gaan als de vrede, door Christus verworven, zal bloeien onder Joden en heidenen.”