In de twee grote EU-lidstaten Groot-Brittannië en Frankrijk werden de anti-Europese partijen UKIP en Front National de grootste. Dit zal zeker effect hebben. Misschien niet eens in stemmingen, maar wel in de opstelling van de ministers en regeringsleiders. Zij zullen proberen stemmen terug te winnen.

Van belang is dat UKIP en Front National zich de afgelopen jaren ook verzetten tegen de openstelling van het huwelijk voor homoseksuelen. De groei moet voor een deel daaruit worden verklaard.

Opvallend is dat de ”ruk naar rechts” zich niet weerspiegelt in de Nederlandse uitslag. De verwachte doorbraak van de PVV tot grootste partij is uitgebleven. Wilders mag blij zijn dat hij nog vier zetels heeft. Die worden bezet door allemaal nieuwelingen. De bestaande EP-leden hebben afgehaakt.

Het is de vraag of moet worden getreurd om het verlies voor de PVV. De afgelopen tien jaar heeft Wilders louter minachting verspreid en is er hoogstens spaarzamelijk een opbouwend woord van hem vernomen. Hij zegt op te komen voor het belang van Nederland, maar met zijn altijddurende bitterheid heeft hij de reputatie van ons land alleen maar schade bezorgd.

Opmerkelijk is de uitslag voor D66, de grote tegenstander van de PVV. In stemmenaantal werd de partij van Pechtold de grootste. Dit resultaat mag gerust zorgwekkend worden genoemd.

D66 stelt zich op als de ‘evangelist’ van het secularisme. Secularisten zeggen op te komen voor de ”neutrale staat”, maar D66 legt dat op een eigen manier uit. Juist in Europa volgt de partij een antichristelijke koers: Abortus is een mensenrecht. Landen die het ongeboren leven beschermen, blokkeren de rechten van de vrouw. Het huwelijk omvat alle soorten van relaties. Wie dat anders ziet, is een vijand van de vooruitgang. Europees D66-leider Sophie in ’t Veld zal deze uitslag interpreteren als steun voor haar agenda.

Het is te hopen dat D66 forse tegenwerking krijgt vanuit de christelijke partijen. De combinatie CU-SGP boekte een record met ruim 360.000 stemmen.

Ondanks grote verliezen blijven de EVP en de Socialisten de grootste groepen in het EP. Beide bewegingen zitten nog vast in het eenheidsdenken over Europa. De vraag is of dat met zo veel tegenstand onder de kiezer nog passend is.

De opkomst lag met 43 procent over heel Europa een half procentje hoger dan in 2009. Dat meer dan de helft thuisblijft, bevestigt de gedachte dat de democratie vooral nationaal bloeit.

Het zogeheten dubbelmandaat is daarvoor een oplossing. De Tweede Kamer stuurt dan leden naar Brussel. De Tweede Kamer kan ook de EP-leden kiezen, net als nu de Eerste Kamer de Provinciale Staten kiest. Daarmee herstel je wat de kiezer blijkbaar –gezien de opkomst bij de stembus– vindt, namelijk dat de kern van de democratie berust bij de Tweede Kamer, het Lagerhuis of de Bondsdag.