Donderdag konden wij onze stem uitbrengen voor het Europees Parlement en morgen gebeurt dit in de meeste andere EU-landen. De discussies in de Nederlandse media werden helaas verengd tot de vraag of we vóór of tegen Europa zijn. Alsof het lidmaatschap van de Europese Unie niet heel veel verschillende aspecten heeft waar je meer of minder gelukkig mee kunt zijn.

De Europese samenwerking is in mijn ogen een groot goed. De uitspraken van voormalig CPB-directeur Teulings ten spijt lijdt het weinig twijfel dat het financieel-economisch gezien pure winst is dat we niet alleen een interne markt hebben, maar ook een gemeenschappelijke munt. Wel is het zaak dat de economieën meer naar elkaar toe groeien, om te voorkomen dat onevenwichtig­heden opnieuw leiden tot een eurocrisis. En natuurlijk is er de politieke dimensie. Al bijna zeventig jaar vrede tussen landen die elkaar eeuwenlang bevochten; dat is een winst die niet in geld is uit te drukken.

Belangrijk is dat de politiek oog houdt voor de verschillen tussen de landen. Het is daarom mooi dat in de EU het zogenaamde 
subsidiariteitsbeginsel wordt gehanteerd. Als iets net zo goed, of beter, op nationaal niveau geregeld kan worden, moet je dat niet in Europees verband doen. Dat geldt ook voor pensioenen. De nieuwe regels die Euro­commissaris Michel Barnier nu wil invoeren voor bedrijfstak­pensioenfondsen lijken echter met dit beginsel te tegenspraak.

Op initiatief van CDA-Kamerlid Omtzigt wil de Tweede Kamer daarom een gele kaart trekken tegen de plannen van Barnier. Als ten minste een derde van de 28 nationale parlementen Nederland hierin steunt, moet de Europese Commissie het voorstel heroverwegen. Waarschijnlijk gaat het niet lukken om de pensioenregels tegen te houden, want tot dusver steunt geen enkel ander land ons.

Waarom de actie van Omtzigt? Nederland heeft als een van de weinige landen in de EU een tweede pijler-pensioenvoorziening, het aanvullende pensioen, dat wordt gefinancierd vanuit premiebetaling door werkgevers en werknemers. Dit naast de eerste pijler van de AOW, die gefinancierd wordt uit de lopende belastinginkomsten, en de derde pijler van individuele voorzieningen. Ons stelsel wordt veelal gezien als een van de beste ter wereld, al is er door de oplopende levensduur en nieuwe boekhoudregels wel onderhoud nodig. En ook al is er kritiek op de systematiek van de doorsneepremie, de meeste Nederlanders houden graag vast aan de solidariteit tussen generaties en tussen actieven en niet-actieven.

De Commissie wil onder meer dat de fondsen grotere buffers gaan aanhouden, dat het toezicht op het bestuur van de pensioenfondsen op Europees niveau plaatsvindt en dat fondsen gemakkelijker kunnen verhuizen van land naar land. De Tweede Kamer vreest dat de extra kosten die hiermee gemoeid zijn ten koste gaan van de pensioenen en dat fondsen verhuizen om streng toezicht te ontlopen. Daarnaast vindt de Kamer dat de Europese bemoeienis met pensioenen niet te ver mag gaan.

Volgens het kabinet en bijvoorbeeld het ABP –pensioenfonds voor ambtenaren en onderwijspersoneel– valt het allemaal wel mee. De meeste regels zijn al verwerkt in de Nederlandse wetgeving en zullen geen grote gevolgen hebben voor onze pensioen­fondsen. Daarnaast zullen de strengere regels wel gelden voor de EU-landen die wel pensioenfondsen hebben.

Misschien is het inderdaad geen ramp als deze pensioen­regels worden doorgevoerd. Maar de ongerustheid van Omtzigt is begrijpelijk, want de tendens is duidelijk. De EU wil richting meer marktwerking, en op sommige terreinen is dat goed. Maar als marktwerking ten koste gaat van het solide en door solidariteit gekenmerkte Nederlandse pensioenstelsel, is er sprake van een overdosis. Hopelijk hebt u donderdag uw stem laten horen. Want het gaat dus wel degelijk ergens over.

De auteur schrijft op freelancebasis over ontwikkelingen in de economie en op de financiële markten.