Vooral het idee om tussen Gouda, Leiden en Alphen aan den Rijn te bouwen is opmerkelijk. Jarenlang waren de groene weiden en lange sloten in dit gebied onaantastbaar. Het typisch Hollandse landschap had ongeveer dezelfde status als een beschermd stadsgezicht. Om te voorkomen dat de hsl-lijn het polderlandschap aantast, wordt daarom nu bij Leiderdorp een tunnel van ruim 7 kilometer gebouwd. De hogesnelheidstreinen duiken onder de grond om het natuurschoon intact te laten. Het parlement dwong destijds de minister hiervoor een investering van 1 miljard gulden te doen.

Het oude polderlandschap dat kenmerkend is voor het Groene Hart heeft zeker historische en ecologische waarde. Door de centrale ligging in de Randstad kunnen bewoners van deze agglomeratie vrij snel het beton ontsnappen om in de vrije natuur op verhaal te komen. Door dit gebied nadrukkelijk te beschermen, heeft de rijksoverheid in de achterliggende decennia kunnen verhinderen dat de provincie Zuid-Holland zich zou ontwikkelen tot één grote stad.

Toch geeft die strikte bescherming van het gebied problemen. Gemeenten in het Groene Hart slagen er niet in om de eigen bevolking voldoende huisvestingsmogelijkheden te bieden. Om in die behoefte te voorzien, knabbelden gemeenten soms stiekem aan de randen van het gebied. Maar veel mogelijkheden daarvoor waren er niet. De rijksoverheid hield deze streek scherp in het oog.

De minister wil nu de beperkingen opheffen en met name binnen de driehoek Gouda-Leiden-Alphen aan den Rijn huizenbouw toestaan. Haar argument is dat in deze streek nu al bijna overal de horizon door huizen wordt gedomineerd. Met haar plannen hoopt de minister tegemoet te komen aan de vraag naar woningen. Die is inderdaad groot. Tot 2010 heeft ons land 40.000 huizen extra nodig.

Het zeer beperkte aanbod van woningen in veel plaatsen binnen het Groene Hart drijft de prijzen van huizen in dit gebied op. Dat maakt het voor aanstaande echtparen bijna onmogelijk een huis te kopen, zeker als zij zich in hun geboortedorp willen vestigen. Uit oogpunt van binding aan familie en -vaak ook- aan hun kerkelijke gemeente is dat belangrijk.

Voor die knelsituaties biedt het plan van minister Dekker een opening. Zij wil gemeenten meer vrijheid geven om uitbreidingsplannen te realiseren. Daarbij vertrouwt ze erop dat de plaatselijke en provinciale overheid de natuur niet zomaar zullen verkwanselen. Lokale bestuurders zullen zeker het uitgangspunt hebben zo veel mogelijk natuurgebieden te behouden. Maar zij ervaren tegelijk de druk vanuit de samenleving om meer te mogen bouwen. Bovendien is het moeilijk om als gemeentebestuur riante financiële aanbiedingen voor toplocaties van projectontwikkelaars af te wijzen als je als gemeente krap bij kas zit.

Het gegeven dat de groene driehoek die de minister nu vrijgeeft naar haar zeggen feitelijk toch al is versteend, toont aan hoe groot die druk kan zijn. Vandaar dat de rijksoverheid er goed aan doet de vinger aan de pols te houden en enigszins regulerend op te treden. Zo zou er tenminste enige garantie bestaan dat er binnen de aangewezen driehoek nog groene eilanden blijven bestaan.

Doet de rijksoverheid dat niet, dan zullen gemeenten die in het verleden voorzichtig knabbelden aan de randen van het Groene Hart het in de komende vijf jaar snel opschrokken.