Commentaar: Mensheid zal nooit echte vrede bereiken
Nooit meer oorlog. Dat wensten de mensen die in mei 1945 de verlossing van de Duitse bezetting meemaakten. Ze hoopten het van harte, voor henzelf en voor hun kinderen. Want de ellende die achter hen lag, wilden ze nooit meer meemaken. En ze verwachtten het ook: nooit meer oorlog. De mensheid had immers haar les wel geleerd. De schade, het leed en de ontreddering door de gebeurtenissen tussen 1940 en 1945 waren zo ingrijpend dat het menselijk denken voorgoed was gestempeld door de overtuiging dat oorlog niet meer kan, moet en mag.
Nooit meer oorlog. Dat was begin jaren negentig van de vorige eeuw wereldwijd de diepe overtuiging nadat de Muur tussen Oost en West was weggevallen. Ook al waren er in de voorgaande decennia geen daadwerkelijke gevechten uitgebroken, de harde oorlogstaal gaf mensen somtijds toch het gevoel dat ze langs de afgrond scheerden omdat er een wereldwijd conflict dreigde. De vlammende woorden dreigden soms over te gaan in nucleaire ontlading. Meer dan eens had de mensheid de adem ingehouden. Gelukkig zou nu voortaan het gezond verstand gaan heersen over de emotie; de scherpe oost-westtegenstelling was voorbij.
Nooit meer oorlog … dacht men in 1945; dacht men in 1990. Wie eerlijk was, moest toegeven dat het meer een wensen was dan een dadelijk geloven. De geschiedenis had immers geleerd dat echte vrede en echte vrijheid op deze wereld niet gevonden worden. Maar de hoop dat de mensheid iets had geleerd, deed wel leven. En in ieder geval geloofden veel mensen niet dat het weer opnieuw ‘lastig’ zou worden tussen Moskou en Washington.
Inmiddels weten we beter. Waar Russische christenen vijftien jaar geleden al voor waarschuwden, komt nu uit. De Russische beer gromt weer vervaarlijk. Poetin vaart met vastberadenheid zijn eigen koers en schuwt daarbij niet om af en toe tegen de westerse schenen te schoppen. Er is weliswaar geen oorlog, maar niemand kan van pais en vree spreken. Wie verder kijkt kan zo een reeks van conflicten noemen: in Afrika, in het Nabije Oosten, in het verre Azië. Nooit meer oorlog, echte vrede, ze lijken verder weg dan ooit. Wat heeft het dan voor zin om vandaag Bevrijdingsdag te vieren? Alleen om de verhalen van vroeger? Alleen om het feest? Als de mensheid toch niets heeft geleerd, is het dan wel gepast om feest te vieren? Terwijl bovendien nieuwe dreigingen zich aandienen?
De dichter van Psalm 2 worstelde ook met dergelijke vragen. „Waarom woeden de heidenen?” Hij behoorde tot het volk dat dreigde te worden vermalen tussen de grootmachten van het oude Oosten. Het opvallende van zijn lied is echter dat hij nergens angst laat klinken en evenmin de waaromvraag op een verwijtende manier stelt. Deze dichter vindt vertrouwen en rust in de zekerheid dat God zorgt. Dat Hem niets van het wereldbestuur ontglipt. Daarom zegt hij: „Dient de Heere met vreze en verheugt u met beving.” Wie rust vindt in God als Koning van hemel en aarde, die kan vandaag de Bevrijding herdenken te midden van alle dreiging en onzekerheden.
