Volgende maand mogen meer dan 375 miljoen burgers hun stem uitbrengen bij de verkiezing van een nieuw Europees Parlement. Rechtse eurosceptische partijen - zoals de PVV of het Britse UKIP - doen het goed in de peilingen. Deze partijen profiteren van het afgenomen vertrouwen in het Europese project. Burgers menen geen invloed meer te hebben op de besluitvorming in Brussel, terwijl daar steeds meer over hen wordt beslist. De financiële crisis heeft dit gevoel alleen maar versterkt.

De AIV heeft onder meer gekeken hoe de democratische basis van de EU versterkt kan worden. Een belangrijke stap daarin is volgens het belangrijke adviesorgaan het versterken van de rol van de nationale parlementen in de 28 EU-lidstaten. Dat is vooral van belang omdat burgers zich meer in nationale volksvertegenwoordigingen dan in het Europees Parlement herkennen. De parlementen spelen volgens de AIV dan ook „een cruciale rol in de democratische legitimatie ook van Europese besluiten”.

Ook moeten parlementen meer invloed krijgen op Europese wet- en regelgeving. Zo zouden volksvertegenwoordigers de redelijkheid en rechtmatigheid van Europese regels moeten toetsen. Hierdoor kan volgens het rapport „het parlement een meer inhoudelijk en daardoor breder debat voeren”.

Maar dit soort wijzigingen alleen helpen niet het vertrouwen van de burger in de EU te herstellen. Bewindslieden en parlementariërs moeten bereid zijn tot een „open discussie” met hun burgers over controversiële Europese kwesties zoals de uitbreiding van de Europese Unie. Daarbij is het „essentieel” dat deze politici zich niet tegenover de Europese instellingen opstellen, maar duidelijk maken dat ze zelf onderdeel zijn van het besluitvormingsproces en hun verantwoordelijkheid daarvoor ook nemen. „Het uiterste moet worden gedaan om de indruk weg te nemen dat de burger voor voldongen feiten wordt geplaatst.”