Jarenlang woonde James Herring in Syrië. Als regiodirecteur is hij verantwoordelijk voor de projecten van de internationale zendingsorganisatie Operatie Mobilisatie (OM) in Syrië, Jordanië, Turkije en Irak. Direct na het interview vliegt hij terug naar zijn huidige standplaats, Amman, de hoofdstad van Jordanië. Van daaruit stuurt hij de hulpverlening aan voor zo’n 3000 gevluchte Syrische families. „We helpen iedereen, ongeacht hun religie of achtergrond. Tegelijkertijd zijn we een missionaire organisatie. Je kunt de liefde van Christus brengen door mensen tegemoet te komen in zowel lichamelijke, emotionele als geestelijke noden.”

Open deuren

Dagelijks wordt Herring geconfronteerd met de tragedie van het zich voortslepende conflict. Hij leest de wanhoop in de ogen van de vluchtelingen, en hoort het leed in de straten in Damascus en Aleppo. „Veel mensen zagen hoopvol uit naar het vredesoverleg in Genève van vorige maand. Nu dat zonder resultaat is geëindigd, ligt een oplossing niet voor de hand. Uiteindelijk is het de Syrische bevolking die daaronder lijdt.”

Toch is de regiodirecteur niet naar Nederland gekomen met een sombere boodschap. „Laten we oog hebben voor Gods hand in het hele conflict. Een van de mooie en verrassende ontwikkelingen is dat christenen in Syrië opstaan om hun leven te stellen in dienst van God.” Hij vertelt hoe christenen in Syrië moslims in nood te hulp schieten en zo een getuige zijn van het Evangelie van Jezus Christus. „Vanmorgen hoorde ik van een groep moslims die op de vlucht was geslagen. Van lokale leiders kregen ze te horen: Wij kunnen niets voor jullie betekenen, maar probeer een kerk te vinden, misschien dat ze je daar kunnen helpen.”

Dappere christenen

Het is het „anonieme verhaal” dat volgens James Herring de neerwaartse spiraal van geweld op geweld doorbreekt. „Het verhaal van wat God aan het doen is met dappere christenen in Syrië.” Lokale christelijke kerken die voorheen weinig oog hadden voor de moslims in de buurt, weten zich nu verantwoordelijk voor de nood van vluchtelingen. „Ze leveren voedsel, brengen bezoekjes, luisteren naar de verhalen van vluchtelingen. Dat is een opmerkelijke verandering. Voor de burgeroorlog vond er absoluut geen interactie plaats tussen christenen en moslims. Maar de hopeloze situatie zet de aarzeling en het wantrouwen aan de kant. In de wanhoop van de chaos in Syrië kijken moslims om zich heen en concluderen: het zijn de christenen die ons helpen.”

James Herring wil om veiligheidsredenen geen plaats noemen, maar weet van een plek in Syrië waar de helpende hand van de kerk de harten van moslims heeft geraakt. „Een kerkgemeenschap is in korte tijd gegroeid van twaalf naar zestig leden, over­wegend ex-moslims.”

Aanvechting

Vanaf de puinhopen in Syrië, zegt Herring, richten christenen en moslims zich naar boven met dezelfde vraag: „God, waar bent U?” Het zijn letterlijke de woorden die een moslimvrouw uitriep toen ze in het nachtelijk duister met twee jonge kinderen op de vlucht was naar een gebergte in Syrië. „God openbaarde Zich aan haar in een droom, waarin ze Jezus zag.” James Herring glimlacht. „Zo’n antwoord had ze niet verwacht. Eenmaal aangekomen in Beiroet heeft ze een kerk gevonden waar ze haar droom heeft gedeeld en waar ze is opgenomen.”

De onrust in het Midden-Oosten wordt door veel westerse christenen eschatologisch geduid, waarbij de gebeurtenissen worden gezien als tekenen van de eindtijd. Het is een theologie die James Herring nauwelijks tegenkomt bij christenen in Syrië. „Als het gaat om profetieën over het Midden-Oosten hoor ik die eerder van mensen in het Westen dan van mensen uit het Midden-Oosten zelf.”

Dat is volgens de veldwerker enerzijds te verklaren door een verschil in theologische traditie, maar heeft anderzijds alles te maken met de rauwe werkelijkheid van het bestaan. „De christenen hebben al hun energie nodig om het hoofd boven water te houden. In die overlevingsdrang blijft weinig er ruimte over om een eschatologische theologie te ontwikkelen.”

Exodus

Toekomstvoorspellingen durft James Herring niet te geven, op een na: de situatie blijft nog een tijd lang zo voortduren. Op de lange termijn ziet hij twee mogelijke scenario’s. „De eerste optie is dat Syrië wordt gebalkaniseerd. De alevieten, koerden en soennieten krijgen in zo’n geval ieder een eigen gebied met zelfbestuur. De laatste partij krijgt dan veruit het grootste gedeelte van het land in handen.”

Voor de christenen, die verspreid over Syrië woonachtig zijn, zou die situatie noodlottig zijn. „Ik voorspel dan een exodus van christenen uit Syrië, zoals die zich ook in Irak heeft voltrokken.”

De tweede optie is dat de buitenlandse mogendheden vat krijgen op de Syrische politiek. „Dat is ongetwijfeld een lang proces, en bovendien alleen mogelijk als de Verenigde Staten, Europa, Rusland, Saudi-Arabië en Iran zich gezamenlijk inspannen. Het probleem is nu dat deze staten hun eigen belangen hoger achten dan de belangen van de Syrische bevolking.”

De houding van christenen in Syrië tegenover van president Assad is niet eenduidig. „Het ligt eraan wie je het vraagt, maar er zitten maar weinig christenen in de oppositie. In dit conflict kun je niet neutraal zijn. Uiteindelijk scharen de meeste christenen zich aan de zijde van Assad, omdat ze hem zien als een minder gevaarlijk alternatief dan de extremistische rebellen.”

Niet dat de omstandigheden voor christenen onder het regime van Assad vreedzaam zijn. James Herring: „Christenen kunnen in vrijheid samenkomen, zolang ze een bepaalde grens niet overschrijden. De relatie met de overheid is er altijd een geweest op basis van compromissen. In Syrië zeggen we: „Liever de duivel die je kent dan de duivel die je niet kent.””

Gebed

Van de verbondenheid met christenen in het Westen is Herring onder de indruk. „Ondanks dat het conflict al jaren voortduurt, zijn ze constant in gebed met ons verbonden. Ik wil christenen oproepen om te blijven bidden, ook al is Syrië niet in het nieuws. Bid dat in het midden van de tragedie Gods gerechtigheid zal worden vervuld. Bid dat het verschrikkelijke lijden de mensen zal uitdrijven tot Christus en dat God aan beide zijdn van het conflict ingrijpt.”

Om veiligheidsredenen is de naam van James Herring gefingeerd.

Operatie Mobilisatie

Operatie Mobilisatie (OM) is een internationale interkerkelijke christelijke organisatie die zich richt op de verspreiding van het christelijk geloof. De organisatie werd in de jaren 50 opgericht door de Amerikaan George Verwer. OM wil het Evangelie uitdragen door middel van praktisch werk, ontwikkelingshulp, straatevangelisatie en jongerenwerk. Internationale teams gaan eropuit over land, of op zee met de Logos Hope, het zendings- en boekenschip van OM. Onder de 6000 mede­werkers, met ruim 100 nationaliteiten, zijn ongeveer 150 Nederlanders fulltime betrokken.