Commentaar: Kernwapenvrije wereld nog ver weg
Barack Obama had ooit een droom. We moeten toe naar een kernwapenvrije wereld, hield hij zijn toehoorders in 2009 in de Tsjechische hoofdstad Praag voor. De Verenigde Staten zouden om te beginnen tot wel een derde van hun strategische nucleaire arsenaal kunnen vernietigen. Vijf jaar later is dat verheven ideaal vrijwel van de presidentiële agenda verdwenen.
In plaats daarvan spande Obama zich vooral in om het gevaar van nucleair terrorisme in te dammen. Om die reden delibereerden enkele tientallen wereldleiders de afgelopen twee dagen in Den Haag.
Het nieuws rond die bijeenkomst ging vooral over zaken die niet zo veel met nucleaire problemen van doen hadden. Crisis in Oekraïne, uitsluiting van Rusland van de G7 en de veiligheidsperikelen voor Nederland domineerden de media. Dat is op zich niet vreemd, want dergelijke topontmoetingen worden vaker gebruikt om actuele problemen te bespreken en bewijzen dus ook in de marge hun nuttigheid.
Toch is er op de top in Den Haag ook nog over nucleaire veiligheid gesproken. Er werd zelfs een heuse slotverklaring aangenomen. Er is vooruitgang geboekt, maar we zijn er nog lang niet, sprak premier Rutte na afloop.
Hij had het niet treffender kunnen uitdrukken. Natuurlijk is elke maatregel die erop gericht is nucleair materiaal uit verkeerde handen te houden een stap in de goede richting. Wat dat betreft leverde de top wel enkele concrete uitkomsten op.
Een van de belangrijkste afspraken die op de top zijn gemaakt, is dat de voorraden nucleair materiaal, met name hoogverrijkt uranium en plutonium, moeten worden verminderd. Ook is afgesproken dat richtlijnen van het Internationaal Atoomagentschap worden verwerkt in nationale wetgeving. Verder is overeengekomen dat de beveiliging van radioactief materiaal wordt verbeterd.
Dat lijkt mooi, maar daar zijn de nodige kanttekeningen bij te plaatsen. In de eerste plaats ondertekenden Rusland, China, India en Pakistan de slotverklaring niet. Als vier kernmachten hun handtekening al niet eens wensen te plaatsen onder afspraken om nucleair materiaal uit handen van terroristen te houden, geeft dat op zijn minst te denken.
Los daarvan wordt het overgrote deel van het nucleaire materiaal op deze wereld voor militaire doeleinden gebruikt. En juist daarover willen landen geen openheid van zaken geven.
Dat wil niet zeggen dat je over de beveiliging van civiel nucleair materiaal geen afspraken moet maken. Integendeel. Regelmatig duiken berichten op over smokkel van nucleair materiaal in voormalige Sovjetstaten. Er is dus wel degelijk sprake van een probleem. Maar het geeft wel aan dat de nucleaire top van de afgelopen twee dagen slechts over het topje van de ijsberg ging.
We mogen na de top in Den Haag voorlopig op zijn best blij zijn met een iets betere bescherming van civiel nucleair materiaal. Maar die kernwapenvrije wereld waarover Obama vijf jaar geleden droomde, is nog heel ver weg.
