Met enige welwillendheid kan in formele zin nog gezegd worden dat Wilders met zijn verweer gelijk heeft. Woensdagavond heeft hij zijn aanhangers slechts een vraag gesteld: „Willen jullie minder Marokkanen?” Daarop hebben zijn aanhangers gezegd dit inderdaad te wensen. Dat zijn achterban daarop dit bevestigend antwoord gaven, kun je hem in strikt formele zin misschien niet aanrekenen.

Maar die redenering is wel heel naïef. Wilders wist wat hij van zijn vrienden kon verwachten. Sterker, hij heeft zelf de bodem rijp gemaakt voor deze uitgesproken anti-Marokkanenstemming. Met zijn jarenlang hameren op het feit dat onze maatschappij ”vergeven” is van allochtonen met een islamitische achtergrond, heeft hij mensen opgezweept om buitenlanders als ongewenst en als oorzaak van alle problemen te zien.

Eigenlijk is het daarom merkwaardig dat vorige week vrijdag en zaterdag verschillende PVV-prominenten afscheid namen van Wilders. Ze hadden allang kunnen weten en ook moeten weten uit welk vaatje hun voorman tapt. Met zijn vraag, vorige week woensdag, of er minder Marokkanen moeten komen mag hij zich naar de letter van de wet schuldig hebben gemaakt aan discriminatie, naar de geest van de wet doet hij dat al jaren. En al die tijd kreeg hij steun van de mensen die vorige week met hem braken.

De vraag kan daarom worden gesteld of er woensdagavond nu werkelijk iets voor hen veranderde. Hebben zij met de PVV gebroken omdat er na het incident op de uitslagenavond nu mogelijk een proces komt tegen Wilders en zij daarom niet met hem geassocieerd willen worden? Dat kan. Maar dat wekt dan wel de indruk dat ze dit meer deden vanwege de mogelijke gevolgen dan omdat zij innerlijk echt afscheid hebben genomen van de partijfobie voor buitenlanders.

Een fundamenteel probleem bij de PVV is dat deze partij weliswaar in totaal enkele tientallen volksvertegenwoordigers heeft, maar feitelijk draait om één man: Geert! Voor Wilders is politiek een bedrijf dat hij in zijn eentje bedrijft. Al jaren is bekend dat hij van zijn fractie- en partijgenoten verwacht dat ze hem naar de ogen kijken en hem naar de mond praten. Zijn politieke vrienden en zijn medewerkers behoeven maar twee woorden te kennen: ”ja” en ”amen”.

Die strakke partijdiscipline, waarbij slechts één man de dienst uitmaakt, zou Wilders nu weleens kunnen opbreken. Discussie binnen de PVV over de omstreden vraag op de verkiezingsavond duldt hij beslist niet. Wie niet zonder enige reserve voor hem is, is tegen hem. Die straffe partijdiscipline is waarschijnlijk een belangrijker oorzaak voor de breuk met Wilders dan zijn standpunten.