Libië was tot 2011, onder leiding van de excentrieke en grillige Muammar Gaddafi, echt geen ideaal land. Maar het lijkt na diens verdrijving van kwaad tot erger te zijn gegaan. Er zijn verkiezingen gehouden, er is een regering aangetreden, maar de eigenlijke macht in het Noord-Afrikaanse land ligt bij allerlei milities die met regelmatig van zich doen spreken. In de laatste twee jaar zijn er in het land 1200 mensen gedood bij afrekeningen, door rivaliteit en criminaliteit.

De situatie is er vorige week op uitgelopen dat premier Ali Zeidan door het parlement naar huis is gestuurd. Hij overleefde sinds zijn aantreden in november 2012 al twee couppoging, maar nu was het menens. Zeidan nam de benen naar Europa en zou zich momenteel in Düsseldorf bevinden.

Het springende punt was dat Zeidan niet had weten te voorkomen dat een tanker met 234.000 vaten olie illegaal uit een van de havens van Libië was vertrokken. Die olie was verhandeld door een rebellengroep in het oosten van het land, die daar al sinds juli de belangrijkste oliehavens bezet. Het Libische parlement had maatregelen geëist, Zeidan had het leger erop afgestuurd, maar de tanker, met de idyllische naam Morning Glory, voer gewoon uit.

Het gaat om een militie onder leiding van Ibrahim Jadran: een 33-jarige Libiër die in 2011 zijn sporen verdiende in de strijd tegen het regime van Gaddafi. Opmerkelijk genoeg is Jadran door het nieuwe regime zelf aangesteld om de oostelijke havens te bewaken. Hij besloot vorig jaar de havens echter te bezetten om daarmee meer autonomie, macht en olie-inkomsten voor het oosten van het land te eisen.

Het oosten van Libië is al decennialang door Tripoli gediscrimineerd en gemarginaliseerd. De bakermat van de rebellie tegen het Gaddafiregime ligt dan ook niet toevallig in de oostelijke stad Benghazi. De ressentimenten tegen het centrale gezag zijn na de val van Gaddafi echter niet verminderd. Deels heeft de nieuwe regering dat ook aan zichzelf te wijten. Ze maakte geen werk van scholing en het creëren van nieuwe banen en lanceerde evenmin een effectief ontwapeningsprogramma. Er klinken bovendien verwijten van corruptie.

In Benghazi zijn de afgelopen twee jaar meer dan honderd prominente figuren, zoals rechters en politiek activisten, vermoord. Ook veiligheidsdiensten zijn zeer geregeld doelwit van aanslagen. Maandag vielen er nog zeven doden bij een aanslag tijdens een inauguratieceremonie van nieuwe soldaten.

Tripoli wijst met de beschuldigende vinger naar islamistische groepen. „Ze werken er systematisch aan om de opbouw van een moderne staat te elimineren”, zei een parlementslid dat anoniem wilde blijven vorige week tegenover The New York Times. „Ze willen volgens de sharia leven en willen geen staat met een leger en veiligheidsdiensten.” De onvrede over Tripoli leeft echter breder dan enkel onder de islamisten.

De inkomstenderving door de bezettingsactie van Jadral is intussen enorm: de Libische regering berekende zelf dat de actie haar dagelijks 94 miljoen euro kost. De olie-export kelderde sinds juli van 1,5 miljoen vaten per dag naar 200.000.

Zondag schoten de Amerikanen te hulp. Navy Seals enterden de olietanker op zo’n 33 kilometer uit de kust van Cyprus en zetten de terugtocht naar Libië in. Hoewel het schip onder Noord-Koreaanse vlag voer, was het bemand door bewapende Libiërs.

In een verklaring op zijn eigen televisienetwerk verweet Jadran de Amerikanen dat ze de verkeerde kant kiezen.

Hij draaide het verwijt van de regering tegen de milities in het oosten vervolgens om. Regering en parlement in Tripoli worden volgens hem gedomineerd door islamisten.

Hij waarschuwde de Amerikanen om de tanker met haar bemanning niet aan „de misdadige militie in Tripoli” over te dragen, omdat dit „tot een burgeroorlog kan leiden.”

Dat scenario is niet denkbeeldig. Tripoli kondigde al aan troepen op Jadran af te sturen.

Actie VN tegen illegale oliehandel

NEW YORK (ANP/DPA). De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties heeft gisteren de illegale handel in Libische olie veroordeeld. In een resolutie geeft de Veiligheidsraad ook alle lidstaten toestemming om schepen te inspecteren die verdacht worden van illegaal transport van Libische olie.

Alle staten worden opgeroepen de schepen uit hun havens te weren en gevonden olie terug te geven aan Libië. Daarmee hoopt de Veiligheidsraad de oliereserves van het Noord-Afrikaanse land op peil te houden. Doordat rebellen in dat land de controle hebben over meerdere havens, vrezen de VN dat er illegaal olie wordt geëxporteerd.