Een paar berichten van de afgelopen dagen. Als het aan staatssecretaris Dekker ligt krijgen leerlingen in het voortgezet onderwijs met gemiddeld een 8 of hoger op hun examenlijst de vermelding ”cum laude” op hun diploma. De Vereniging Hogescholen pleit ervoor strenger om te gaan met mbo’ers die naar de pabo willen. Te veel van deze studenten halen de eindstreep niet, vooral door hun achterstand op het gebied van rekenen en taal. Minister Kamp wil meer aandacht voor techniek in het onderwijs, want alleen dan kan Nederland zijn (economische) positie op de wereldmarkt behouden. Het Driestar College in Gouda gaat succesvolle vmbo-leerlingen aanbieden om versneld een mbo-opleiding te doen: niet in drie, maar in twee jaar.

De stroom berichten past in de al langer durende trend om in het onderwijs niet alleen extra aandacht te besteden aan zwakke leerlingen, maar ook aan de sterke. Meer dan gemiddeld begaafde leerlingen moeten zich niet vervelen op school, maar uitgedaagd worden om het beste uit zichzelf te halen. Dat is goed voor henzelf, voor het onderwijs en voor ons land. Ook het basisonderwijs doet mee door bijvoorbeeld met plusklassen te werken. Daar is een mooie term voor bedacht: passend onderwijs boven de streep. Een verwijzing met een knipoog naar het nieuwe onderwijsconcept waar basisscholen mee aan de slag moeten en waar veel over te doen is.

De schattingen lopen uiteen, maar de doelgroep waar het over gaat, zou bestaan uit 5 tot 10 procent van het totaalaantal leerlingen. Terecht dat nadrukkelijker dan voorheen wordt bekeken wat scholen extra kunnen doen om ook deze kinderen en jongeren onderwijs op maat te bieden. Verveling in de klas is een effectieve manier om leerlingen te demotiveren. En de cultuur dat een zesje genoeg is omdat je daarmee overal voor slaagt, kweekt luie mensen. Die kant moet het niet op. Maar de huidige tendens om excellentie te pushen, is niet zonder gevaar.

Onderwijs is meer dan het in kinderhoofden gieten van meetbare kennis. Vorming voor het leven is minstens zo belangrijk. Die ”Bildung”, zoals de Duitsers treffend zeggen, staat onder druk. Dat is jammer. Ook dreigt het gevaar van de toetscultuur, die vanaf groep 1 van de basisschool oprukt. Toetsen hebben hun waarde, maar niet alles van waarde is meetbaar. Leerlingen en scholen uitdagen om een extra inspanning te leveren, is prima, maar doe het met gezond verstand. Dat is pas echt excellent. Ter relativering een wijs woord van de Engelse oud-minister lord Adonis: „Geen onderwijssysteem is beter dan zijn leraren.”