Op zoek naar brug tussen eucharistie en avondmaal
AMERSFOORT. De Raad van Kerken heeft vorige week een werkgroep ”Beleving eucharistie en avondmaal” opgericht. Vertegenwoordigers van diverse kerken waren in Amersfoort bijeen voor een verkenning rond het thema. „Breekpunt blijft nog de visie op de kerk”, aldus woordvoerder dr. Joris Vercammen.
Met het initiatief wil de Raad van Kerken het gesprek over avondmaal en eucharistie opnieuw een impuls geven, zo meldt dr. Vercammen, aartsbisschop van de Oudkatholieke Kerk in Nederland, desgevraagd. „Het is bekend dat deze kwestie gevoelig ligt en een splijtzwam is en blijft tussen kerken. We denken echter dat we dat niet zomaar mogen aanvaarden en dat we toch moeten blijven proberen een brug te slaan.”
De vertegenwoordigers die vorige week in Amersfoort bijeen waren, kwamen uit de breedte van de oecumene, zoals de Oosters-Orthodoxe Kerk, de Rooms-Katholieke Kerk, de Oudkatholieke Kerk in Nederland, de Nederlands Gereformeerde Kerken en de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt. Wegens persoonlijke omstandigheden moest een vertegenwoordiger van de Vereniging van Pinkster- en Evangeliegemeenten (VPE) verstek laten gaan.
Dr. Vercammen stelt dat de bijeenkomst de eerste stap vormt in een proces dat wel enkele jaren zal duren. „We hopen dat het zal uitmonden in een gezamenlijke verklaring waaruit zou kunnen blijken dat standpunten minder ver uit elkaar liggen dan eerst gedacht. Het is een minimale doelstelling, geef ik toe, maar het is belangrijk om deze fase niet over te slaan. Laten we hopen dat we er op langere termijn op verder kunnen bouwen.”
In 2012 slaagde de Raad van Kerken erin om een brede consensus over de doop te ondertekenen. Ligt het initiatief van deze nieuwe werkgroep in het verlengde van deze consensus?
„Ja, de opdracht van de Raad van Kerken ligt inderdaad in de lijn van het succesvolle initiatief rond de dooperkenning, wat eindigde met de ondertekening van een plechtige verklaring door een tiental kerken. Als je elkaars doop erkent, doe je dat ook met betrekking tot elkaar als broeders en zusters en erkenning van elkaars kerk-zijn. De dooperkenning is niet slechts de eerste, maar de definitieve stap die eigenlijk alles zou moeten omvatten.”
Hoe kan er ooit overeenstemming zijn als de visie van de Rooms-Katholieke Kerk en de protestantse kerken behoorlijk uiteenloopt als het gaat om de aard van de eucharistie, de visie op de mis en de wenselijkheid van intercommunie?
„Achter het gebrek aan overeenstemming zitten verschillen in opvatting die je niet zomaar weg kunt poetsen. Maar wat je wel kunt doen is elkaars gelovige beleving van eucharistie en avondmaal leren kennen. Dan merk je hoeveel overeenkomst er al is, bijvoorbeeld in het grote respect dat zowel katholieken als protestanten hebben voor eucharistie en svondmaal. Als je dat ervaart –en dat was vorige week te ervaren– denk ik dat we meer bij elkaar thuis zijn dan eerst gedacht.”
Wat is het hoofdbreekpunt?
„Dat is de visie op de kerk. De Katholieke Kerk ziet de kerk als sacrament, een gemeenschap van gelovigen die deelnemen aan God als goddelijke gemeenschap. De kerk ontstaat in de eucharistie. Als een protestant dat hoort, zal hij zich achter zijn oren krabben. De protestanten zien de kerk meer sociologisch, als een groep gelovigen. Maar als je hierover met elkaar doorspreekt, blijkt er meer overlap te zijn dan je denkt. Er is sprake van een andere benadering van kerk.”
Geen wezenlijke?
„De vragen die erachter zitten, zijn wezenlijke vragen die reflectie behoeven. Maar die hoeven geen wezenlijke verschilpunten te zijn. Het oecumenische Limarapport van 1982 over doop, avondmaal en ambt is eigenlijk nooit uitgevoerd. Daar is wel overeenstemming bereikt over de eucharistie. Er zitten fundamentele dingen in die we verder moeten uitwerken.”
