Het blijft nog de vraag of de regering de toegezegde garantie ver genoeg vindt gaan. Het kabinet beraadt zich op een reactie. Vooralsnog blijven officiële verklaringen uit. Kernpunt is de vraag of de bevoegdheid van het Europese Hof in Luxemburg gaat gelden voor alle procedures in het stabiliteitspact, dat eurolanden aan een strakke begrotingsdiscipline moet binden.

Het gaat vooralsnog om een voorstel, waarover de EU-regeringsleiders vrijdag en zaterdag overeenstemming moeten zien te bereiken. Na hun goedkeuring moeten nationale parlementen of de bevolking van bepaalde lidstaten, waaronder Nederland, via een referendum de zaak nog bekrachtigen. Premier Balkenende en de ministers Bot (Buitenlandse Zaken) en Zalm (Financiën) overleggen woensdag in Brussel nog over de tekstvoorstellen.

Het is ook nog onduidelijk of lidstaten zelf of de Europese Commissie als dagelijks bestuur van de Europese Unie naar het Hof in Luxemburg kunnen stappen. Nederland verloor twee weken geleden in Brussel een zware strijd met Duitsland en Frankrijk, omdat die in strijd met Europese afspraken toch te hoge begrotingstekorten kunnen aanhouden. Daarop vroeg de regering op verzoek van de Kamer om meer garanties.

Spanje heeft al teleurgesteld gereageerd op het voorstel, omdat het niet tegemoet komt aan de wens van Madrid om toch meer stemmen te krijgen in het geval EU-ministers bij meerderheid moeten stemmen. De Spaanse premier Aznar liet vanuit Marokko, waar hij op dienstreis is, weten dat Italië zijn verantwoordelijkheid als voorzitter ontloopt. Dat belooft in ieder geval een zware strijd met Madrid komend weekeinde. De discussie over stemmenweging wordt het heikele punt in Brussel.

Verder komt Italië de vier neutrale EU-lidstaten Oostenrijk, Zweden, Finland en Ierland tegemoet. Zij wilden niet dat zij per se een andere lidstaat militair te hulp moeten schieten, als deze wordt aangevallen of een ramp overkomt. De vier neutrale landen krijgen „het recht om te reageren met de meest geschikte middelen”. Dit legt hen echter geen verplichtingen op.

Het Europees Parlement (EP) zou in het Italiaanse voorstel verder toch bepaalde rechten houden om mee te blijven beslissen over de begroting van de EU zelf. De Europese ministers van Financiën wilden het EP deze bevoegdheid ontnemen.

De toekomstige EU-minister van Buitenlandse Zaken, waarover bijna alle lidstaten het wel eens zijn dat deze er moet komen, zou verder mogelijk over minder bevoegdheden kunnen beschikken dan oorspronkelijk voorzien. Groot-Brittannië wilde dat deze minister niet zelf voorstellen kan indienen, waarover de ministers van lidstaten dan bij meerderheid stemmen.

De stemming bij meerderheid blijft wel overeind in het voorstel, maar de EU-minister zou zelf minder initiatieven mogen nemen. De tekst blijft echter onduidelijk op bepaalde punten. Verder zouden alle EU-lidstaten een eigen Europees commissaris blijven houden. Ook daarop heeft de Kamer sterk aangedrongen.

Italië heeft verder ook niets gewijzigd aan de inleiding of preambule van de grondwet, waardoor er voorlopig geen specifieke verwijzing naar God of joods-christelijke waarden of tradities komt. Een aantal christen-democratische premiers drong daarop aan. Het blijft nu bij het voorstel dat uitgaat van „de inspiratie door de culturele, religieuze en humanistische erfenis van Europa”.