De Italiaanse bewindsvrouw Moratti, die de ingelaste vergadering leidde, constateerde op een zeker moment dat er geen compromis haalbaar was en sloot daarna de discussie. Volgens een eerdere afspraak zou er voor het einde van het jaar een beslissing over deze kwestie hebben moeten vallen, maar de pogingen daartoe zijn dus nu mislukt. Onzeker is of Ierland, dat vanaf 1 januari het EU-voorzitterschap bekleedt, het onderwerp opnieuw op de agenda zal plaatsen.

Europees commissaris Busquin (Onderzoek) zei na afloop van het jongste beraad „erg ongelukkig” te zijn met de ontstane impasse. Nu er geen algemene richtlijnen zijn vastgesteld, heeft hij de mogelijkheid om verzoeken om subsidie van geval tot geval te bekijken en eventueel toch te honoreren. Hij beperkte zich woensdag tot de opmerking dat hij zal proberen met een aanvraag „verstandig” om te gaan. Een vertegenwoordiger van de Duitse regering zei te verwachten dat de Commissie geen geld uittrekt zolang de onderhandelingen voortduren.

Wetenschappers hebben goede hoop dat het omstreden onderzoek resulteert in succesvolle behandelwijzen voor diverse ernstige ziekten, waaronder Alzheimer, Parkinson en diabetes. Stamcellen kunnen onder andere uit embryo’s worden gehaald. Dat roept echter ethische bezwaren op omdat die techniek onvermijdelijk de vernietiging inhoudt van dit menselijk leven in het meest prille stadium.

De bevoegdheid om te bepalen wat op dit terrein wel en niet acceptabel is, berust bij de afzonderlijke landen. De regels verschillen sterk. Het debat op EU-niveau gaat alleen om de vraag of er vanuit de gemeenschapskas financiële middelen beschikbaar komen om het desbetreffende speurwerk in de laboratoria te stimuleren.

Het voorstel van de Commissie hield in subsidie te verlenen onder strikte voorwaarden. Zo zouden er alleen stamcellen mogen worden gewonnen uit restembryo’s die zijn overgebleven na een IVF-behandeling en die al vóór 27 juni 2002 aanwezig waren. Het Europees Parlement drong onlangs met een kleine meerderheid aan op een ruimere praktijk en wilde bijvoorbeeld die datum schrappen.

Binnen de ministerraad, die het laatste woord had, bepleitten Duitsland, Italië en Oostenrijk een restrictief beleid. Deze groep legde qua stemverhoudingen voldoende gewicht in de schaal om het voorstel van de Commissie te blokkeren.

Portugal huldigde hetzelfde standpunt, maar trachtte nog een brug te slaan. Het opperde om alleen stamcellen te gebruiken die zijn verkregen vóór 3 december 2003. Ook voor die suggestie was onvoldoende steun. „Die aanpak zou een rem zetten op het onderzoek”, luidde het commentaar van Busquin. Binnen Europa is de wetgeving in Groot-Brittannië en Zweden het meest liberaal.