De kritiek op het beleid staat in het ruim 600 pagina’s tellende zwartboek ”Vogelpest, het verdriet van Nederland”, dat vanmiddag aan minister Veerman van Landbouw is overhandigd. Het boekwerk is samengesteld door de ”Waarheidscommissie Vogelpest”, waarin onder meer hobbypluimveehouders en een dierenarts zitten.

Bij de vogelpest is op 255 locaties een besmetting vastgesteld. In 22 gevallen ging het daarbij om een hobbypluimveehouder. Inclusief de preventieve ruimingen werden er in totaal 30,7 miljoen kippen, ganzen en andere gevederde dieren gedood. Verreweg de meeste kwamen van circa 1145 boerenbedrijven, maar een klein aantal kwam van 16.500 hobbydierhouders. Het zwartboek geeft een aaneenschakeling van getuigenissen en klachten over grove ruimingen en intimidaties door ambtenaren van de Algemene Inspectie Dienst (AID) en de Rijksdienst voor de keuring van Vee en Vlees (RVV).

De opstellers noemen het overheidsoptreden buitenproportioneel. Het „pootje breken” bij kuikens, het „nekje trekken” bij pauwen, het door amateurs uit plas en boom schieten van vogels, het met een schop doodslaan van ganzen zijn slechts enkele voorbeelden, stelt de waarheidscommissie. „De moraal en de ethiek van de door het ministerie van Landbouw aangestuurde ambtenaren werden compleet overboord gezet. Mede onder de verantwoordelijkheid van dierenartsen werden in meerdere gevallen gruwelijke vormen van dierenmishandeling toegelaten.”

Wat de meeste particulieren vooral heeft getroffen, zo blijkt uit veel getuigenissen, is de keiharde en soms zelfs „agressieve” manier waarop ze door politie, AID en RVV zijn bejegend.

De getroffen hobbydierhouders voelen zich opgeofferd voor het economisch belang van commerciële pluimveebedrijven. Ze vinden het onterecht dat ze bij de bestrijding van vogelpest over één kam zijn geschoren. „Het vermoorden van hobbypluimvee was volgens wetenschappers en dierenartsen zinloos.”

De waarheidscommissie benadrukt overigens dat zij geen actie voert tegen de intensieve pluimveehouderij.

In het zwartboek wordt een lans gebroken voor een vaccinatiebeleid. Maar het inenten kan volgens de waarheidscommissie beperkt blijven tot de commerciële sector. Ze stelt voor om bij een volgende ziekte-uitbraak steekproefsgewijs hobbykippen te testen op het ziektevirus.

In een reactie op het zwartboek gaf een woordvoerster van het ministerie van Landbouw vanmorgen aan dat er begrip is voor de gevoelens van de hobbypluimveehouders. „De vogelpest was een treurige en betreurenswaardige gebeurtenis, maar het is moeilijk om bij de aanpak een verschil te maken tussen commerciële bedrijven en hobbyboeren. Een ziektevirus maakt immers geen onderscheid tussen hobby- en commerciële kippen.”

Het ministerie van Landbouw kon vanmorgen nog geen concrete toezeggingen over veranderingen doen. Wel wordt er gekeken naar de mogelijkheden van vaccinatie. Minister Veerman bemerkt dat er daarvoor bij de pluimveesector een steeds groter draagvlak komt. Volgende week dinsdag is er een conferentie over vaccinatie bij dierziektes.

Over de problemen bij de ruimingen kon het departement vanmorgen nog niets zeggen. De woordvoerster wees erop dat wordt gewerkt aan een evaluatie. Deze moet eind maart zijn afgerond.