„In drie uur tijd waren we vorig jaar april bijna 1 miljoen euro aan bruto-omzet kwijt. In 2010 en 2011 hadden we ook al nachtvorstschade. Dan ga je er wel over nadenken hoe je dat voortaan kunt voorkomen”, aldus de teler uit Slijk-Ewijk in de Gelderse gemeente Overbetuwe. Met neef Marinus Bunt werkt hij samen in kwekerij B&B Fruit.

Nachtvorst kan vooral in maart en april een probleem zijn. Bevriezing van de bloesem tegengaan door te beregenen, zoals bij appels en peren wordt gedaan, werkt bij bessen, pruimen en kersen niet. „Wij kweken veel kruisbessen. Die bloeien vroeg in het jaar en zijn daardoor extra gevoelig voor nachtvorst”, aldus Bunt.

Opa Bunt

De fruitteler kwam op het idee van luchtmenging toen hij besefte dat opa Bunt, die het familiebedrijf begin jaren dertig van de vorige eeuw begon, veel minder last van vorstnachtschade had. Opa kweekte met hoogstambomen. Bij nachtvorst was de meeste bessen- en pruimenbloesem zodoende buiten het bereik van de koude vorstlaag. Om op arbeid te besparen is de fruitteelt overgestapt op lagere bomen, wat de bloesem kwetsbaar heeft gemaakt.

Kachels en vuurpotten, of een windmolen net als bij een fruitbedrijf in het Zeeuwse Krabbendijke, waren voor Bunt geen oplossing: te duur of te arbeidsintensief. In de Verenigde Staten en in Oekraïne worden er helikopters ingezet. Ze stuwen de warmte in de hogere luchtlagen naar de lagere lagen waar het koud is. Bunt: „Een helikopter is alleen effectief bij percelen van ten minste 40 hectare en bovendien krijg je er in Nederland wegens geluidsoverlast geen vergunning voor.”

Met de antivorstventilator wordt hetzelfde principe toegepast als met helikopters. De nachtvorstbeschermer is ontwikkeld in samenwerking met deskundigen van Wageningen Universiteit en Researchcentrum. De proeven die er het afgelopen voorjaar mee werden genomen in Bunts kwekerij, pakten positief uit. Drie koude nachten gaven de teler de gelegenheid om de ventilator te testen. Bunt bereikte ermee dat de temperatuur in de bessenboomgaard 6 graden hoger was dan zonder beschermer. „Het was 3,5 graden boven nul in plaats van 3 graden onder nul.”

Met zijn vinding werd de Slijk-Ewijker genomineerd voor een regionale innovatieprijs. Het deert hem niet dat uit de 37 inzendingen en 6 nominaties uiteindelijk een andere winnaar werd gekozen. „Mijn bessen kan ik nu eindelijk goed beschermen. Dat is veel belangrijker.”

In productie

Bunt is in overleg met machinebouwers die zijn uitvinding in productie zouden willen nemen. „Het ontwerp moet nog wel wat verfijnd worden voor een optimaal effect. Wereldwijd is er interesse voor. De nachtvorstbeschermer kan breed worden ingezet. Niet alleen voor kersen, bessen en pruimen is deze machine een uitkomst, ook voor bijvoorbeeld frambozen en jonge planten.”