De Drie-eenheid? Het is steevast een struikelblok in het gesprek met moslims. Een Afghaanse asielzoeker in Nederland, zelf moslim, vond echter een prachtige vergelijking. „Het is net als bij internet. Waar bevindt zich dat? Feitelijk in een paar grote servers. Die servers vergelijk ik met de Vader. Maar om contact met internet te maken, heb je een modem nodig. Dat is de Zoon. En als je wifi hebt, is internet overal om je heen. Dat is de Geest.”

Iets soortgelijks deed Kate McCord toen ze de achterliggende jaren de harten van Afghaanse vrouwen probeerde te bereiken: voortdurend beelden bedenken zodat de Bijbelse boodschap zou landen in Afghaanse harten.

Voor het grote probleem van de Drie-eenheid vond ze het beeld van de zon. De zon zelf is de Vader, maar het licht dat hij geeft, zou je kunnen vergelijken met de Zoon. Alleen in Hem zien we immers de Vader. De warmte die de zon uitstraalt, is het beeld van de Geest.

Krijgsheren

De Amerikaanse McCord –niet haar eigen naam– beschrijft de vergelijking in haar prachtige boek ”In het land van de blauwe boerka’s”, dat onlangs bij uitgeverij De Banier verscheen. Die uitgave is prachtig omdat McCord ten eerste goed schrijft, wat in de vertaling bewaard is gebleven.

Het boek is verder prachtig omdat het uit de eerste hand meeslepende informatie geeft over iets tamelijk onbekends: hoe vrouwen leven in Afghanistan, een land dat al decennia verscheurd wordt door conflicten. Daarover wordt weliswaar veel geschreven, maar bijna altijd gaat het over de grote politieke ontwikkelingen, over de opiumhandel, de taliban en de krijgsheren. Juist de inkijkjes in vrouwenlevens die McCord biedt, raken aan de ziel van de Afghaanse samenleving.

Een ziel waar ze overigens méér inkijkjes in heeft gehad dan menig Afghaanse man, als gevolg van het feit dat de wereld van de vrouwen in Afghanistan vrijwel volledig is afgesloten van die van de mannen. Het is een wereld die zich openbaart dwars door het gaas van de bekende Afghaanse blauwe boerka’s heen; een wereld die door zijn onvrijheid onthutst en boos maakt.

Zelfs de mildste verhalen van vrouwen in Afghanistan vormen een spookbeeld, schrijft McCord. „Ik heb vele Afghaanse mannen gevraagd naar de gelukkigste dag van hun leven. Meestal vertellen ze dan over de dag waarop ze hun eerste vrouw trouwden. Afghaanse vrouwen stelde ik dezelfde vraag. De trouwdag komt nooit in hun antwoord voor. Maar als ik ze vraag naar de droevigste dag van hun leven, komen hun antwoorden overeen. Bevat hun levensverhaal geen bommen en geweren en dode kinderen, dan beginnen ze altijd met: De dag waarop ik met mijn echtgenoot trouwde.”

Moed

In die wereld heeft McCord vijf jaar gewerkt als humanitair hulpverleenster, soms met gevaar voor eigen leven. Ze vertrok toen het echt te riskant werd en woont nu weer in Amerika. Haar belangrijkste doel in die Afghaanse jaren was vrouwen de liefde van Christus tonen. In uitgebreide hoofdstukken –die soms ook best wat korter hadden gekund– doet ze verslag van haar ontmoetingen met Afghaanse vrouwen –en soms ook mannen– in hun huizen, kantoren en auto’s.

Voor die vijf jaar was moed nodig. McCord is vrouw, en in Afghanistan zijn er maar weinig vrouwen die zo zelfstandig te werk gaan als zij deed. Bovendien is ze ongetrouwd, iets wat in de Afghaanse cultuur absoluut niet begrepen wordt.

De ingrediënten voor wederzijds onbegrip liggen dus voor het oprapen, en inderdaad tekent het boek vaak genoeg de onbegrijpelijkheid van de ander. Maar McCord doet alles om dat onbegrip uit de weg te ruimen. Ze leert de taal –het Dari–, zoekt voorbeelden bij zo ongeveer alles wat ze vertelt en gedraagt zich zo veel mogelijk als een Afghaanse, inclusief hoofddoek.

Slaafse onderwerping

Maar als het om de kern gaat, staat McCord voor haar zaak. Ontelbaar vaak proberen Afghanen –meestal mannen– haar te bekeren tot de islam, maar even vaak, al is het soms sidderend van angst, wijst ze hun pogingen van de hand.

In plaats daarvan gaat ze steeds weer, subtiel of expliciet, terug naar het voorbeeld van Jezus. Preken doet ze daarbij niet; het zou ook langs de meeste Afghanen heen gaan. Liever laat ze door verhalen zien dat de wil van God gefundeerd is in goedheid en liefde, en niet in plichtmatige en slaafse onderwerping.

Heel vaak hebben de gesprekken dezelfde spits: wie volg je? Je voorbeeld is bepalend voor hoe je je leven inricht, en als iets helder wordt uit dit boek is het wel dat het voorbeeld van Mohammed op talloze punten onvergelijkbaar is met het voorbeeld van „de Achtenswaardige Jezus”, zoals McCord Christus altijd aanduidt in gesprekken met Afghanen.

Nadeel is dat McCord altijd maar weer overkomt als degene die het goed weet. Soms zou je iets meer willen lezen over haar worstelingen, haar struikelingen: het had haarzelf dichterbij kunnen brengen.

Bommen

Desondanks biedt dit boek een geweldig inzicht in de weerbarstige Afghaanse cultuur en in het vraagstuk hoe je het Evangelie in die cultuur kan laten landen. Wie naar het grote plaatje kijkt, heeft wellicht weinig vertrouwen dat het Evangelie daar werkelijk kan aarden. „De problemen in Afghanistan trekken een diep spoor door harten, gezinnen en gemeenschappen, lang voordat ze openbaar komen in krijgsheren en bommen”, schrijft McCord. Dat ze toch hoop heeft voor het land heeft, is alleen omdat ze naar een nóg groter plaatje kijkt. Ze heeft hoop „omdat ik weet dat God het volk liefheeft.”

Wie het Afghaanse volk in navolging van Hem liefheeft, kan moeilijk om dit boek heen.

Boekgegevens

In het land van de blauwe boerka’s. In gesprek met Afghanen over het onderwijs van Jezus, Kate McCord; uitg. De Banier, Apeldoorn, 2013; ISBN 978 90 336 99917; 352 blz.; € 19,95.