De Tweede Kamer houdt donderdag een hoorzitting over de toekomst van de vrijheid van onderwijs en over het leerlingenvervoer. Dit ter voorbereiding op een overleg dat de Kamer op 9 december voert.

Centraal staat de brief van Dekker over de vrijheid van onderwijs die hij net voor de zomervakantie naar de Kamer stuurde. Kern daarvan is dat de regering niet wil tornen aan het duale onderwijsbestel met openbaar en bijzonder onderwijs dat Nederland sinds 1917 heeft. Dit is winst voor het bijzonder onderwijs.

Dekker wil wel moderniseren. Zo stelt hij voor dat de overheid bij het stichten van scholen niet langer let op de levensvisie van toekomstige scholen. Op dit moment kunnen alleen erkende levensbeschouwelijke richtingen een school starten, zoals rooms-katholieke en reformatorische. Straks kunnen initiatiefnemers een school starten wanneer ze voldoende handtekeningen hebben van ouders.

Dekker keert met deze benadering terug naar de oorspronkelijke bedoeling van de wetgever, namelijk dat ouders bepalen welke levensbeschouwelijke richting de school heeft. Dat was na de totstandkoming van de pacificatie in 1917 ook het geval, maar in de jaren daarna werd schoolstichting vanwege verzuiling en bezuinigingen een privilege voor afgebakende en erkende richtingen.

Aan het voorstel van Dekker zitten haken en ogen. Zo komt er een zwaardere toets voordat scholen mogen starten. Kwaliteit moet gegarandeerd zijn en scholen moeten passen binnen de democratische rechtsorde.

Verder bestaat er nog veel onduidelijk over de toekomst van het leerlingenvervoer en over de laatste school van een richting. De laatste school kan nu blijven als deze onder de gemeentelijke opheffingsnorm komt, maar mag dat straks ook nog? Om kaalslag te voorkomen dient de bewindsman met garanties te komen.

Dat is nog niet zo eenvoudig. Zo’n tien jaar geleden is een vergelijkbaar voorstel voor richtingvrije planning gesneuveld vanwege allerlei praktische bezwaren.

In de denkrichting van Dekker over ouderbetrokkenheid past ook zijn voorstel om grondslagwijziging van scholen gemakkelijker te maken. Dit voorstel kan grotere gevolgen hebben voor het bestaande scholenbestand dan de mogelijkheid om het stichten van nieuwe scholen te verruimen.

Neutraliteit ten opzichte van levensbeschouwelijke richtingen kan zomaar leiden tot ongevoeligheid voor religie. Dat lijkt bij Dekker op één punt het geval te zijn. Zo wil hij een eind maken aan het thuisonderwijs. De bewindsman voelt kennelijk niet goed aan met welke gewetensnood deze ouders kampen.

Het verzet tegen dit voornemen groeit, niet alleen bij de betrokken ouders, maar ook in wetenschappelijke kring. Als uiteindelijk ouders bepalen vanuit welke levensbeschouwing hun kinderen leskrijgen, dient er logischerwijs in het uiterste geval een mogelijkheid voor thuisonderwijs te bestaan.